การยกระดับความรู้สู่การพัฒนาหลักสูตรบัญชีชุมชนที่มีมาตรฐานโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนเขตดอนเมือง และเขตหลักสี่ กรุงเทพมหานคร

บทคัดย่อ

บัญชีเป็นส่วนสำคัญของการบริหารจัดการในทุกองค์การไม่ว่าภาครัฐ เอกชน หรือแม้แต่ชุมชน อันจะเป็นเครื่องมือช่วยในการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ ลดความเสี่ยง มีความโปร่งใส่ ตรวจสอบได้และนำมาซึ่งการยอมรับจากผู้มีส่วนได้เสีย โครงการวิจัยนี้จัดทำขึ้นเพื่อยกระดับความรู้ด้านบัญชีสู่การจัดทำหลักสูตรบัญชีชุมชนเพื่อแก้ปัญหาในการบันทึกข้อมูลที่มีความแตกต่างกันให้เหมือนกันโดยการประยุกต์หลักการบัญชีที่รับรองโดยทั่วไปเพื่อประกอบการออกแบบเนื้อหาสู่การจัดทำหลักสูตรบัญชีที่เป็นของชุมชนเอง โดยใช้กระบวนการงานวิจัยเพื่อท้องถิ่นที่เน้นการปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ระหว่างผู้ให้ข้อมูลหลักคือนักวิจัยชุมชน เขตดอนเมือง กรุงเทพมหานคร กับนักวิจัยอาจารย์ ผ่านกิจกรรมในการนำเสนอปัญหาความต้องการในการเรียนรู้ ร่วมกันแลกเปลี่ยนเรียนรู้ผ่านการอบรมเชิงปฏิบัติการ ลงมือปฏิบัติจริงกับกรณีศึกษาที่มาจากชุมชน และถ่ายทอดความรู้สู่ชุมชนอื่นเพื่อเป็นการยืนยันองค์ความรู้ใหม่ที่เกิดขึ้นว่าสามารถประยุกต์ใช้ได้กับทุกชุมชน ตลอดจนการสรุปความคิดเห็นต่อเนื้อหาที่จะนำมาพัฒนาเป็นหลักสูตรที่เหมาะสมสำหรับชุมชน และพื้นฐานของผู้เรียนรู้

โดยข้อค้นพบที่ได้ พบว่าชุมชนที่เข้าร่วมโครงการแต่ละชุมชนได้รับงบประมาณจากภาครัฐที่คล้ายกัน แต่มีวิธีการบันทึกและการจัดทำบัญชีที่แตกต่างกันตามความเข้าใจ ชุมชนมีโอกาสพัฒนาความรู้จากหน่วยงานภาครัฐที่สนับสนุนหลายครั้ง แต่ไม่ได้มีความเข้าใจและนำมาปฏิบัติจริงมากนัก ดังนั้นจากกระบวนการเรียนรู้ของทีมวิจัยครั้งนี้ ทำให้ชุมชนได้พัฒนาองค์ความรู้ใหม่ร่วมกันที่สามารถเข้าใจได้ง่าย ปฏิบัติได้จริงภายใต้กรอบของเนื้อหา 4 ด้านคือด้านบัญชีการเงิน บัญชีต้นทุน บัญชีภาษีอากรและการตรวจสอบควบคุมภายใน โดยแบ่งออกเป็น 3 หลักสูตรคือหลักสูตรระยะสั้นที่เหมาะกับชุมชนที่ต้องการใช้เพื่อวางแผนการผลิตสินค้า กำหนดราคาขาย ปริมาณการขายและกำไรที่ต้องการ ตลอดจนการสรุปข้อมูลเพื่อจัดทำงบการเงิน หลักสูตรระยะกลางที่เหมาะกับชุมชนที่ต้องการเรียนรู้เรื่องการจัดทำงบประมาณเพื่อทำโครงการขอทุนสนับสนุนการทำงานของชุมชนเพิ่มเติม และหลักสูตรระยะยาว คือหลักสูตรที่เหมาะกับชุมชนที่ต้องการเรียนรู้ตามหลักการขั้นตอนของเนื้อหาบัญชีแบบครบถ้วนเพื่อใช้ในการจัดทำบัญชีในรูปของบริษัทที่จดทะเบียน เพื่อยื่นงบการเงินให้กับกรมพัฒนาธุรกิจการค้าหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ซึ่งหลักสูตรที่ออกแบบนั้นได้มีการกำหนดระยะเวลา การวัดผลการเรียนรู้ตามพื้นฐานของผู้เรียนรู้ออกเป็น 2 รูปแบบคือ ความรู้และระยะเวลาเรียนสำหรับคนที่มีพื้นฐานด้านบัญชีมาบ้างแล้ว กับ ความรู้และระยะเวลาเรียนสำหรับคนที่ไม่มีความรู้ด้านบัญชีมาเลย ข้อค้นพบดังกล่าวไม่เพียงเกิดประโยชน์กับชุมชนที่ร่วมวิจัยแต่ยังเกิดประโยชน์กับชุมชนอื่นที่มีความสนใจที่จะพัฒนาความรู้สามารถนำไปใช้ต่อยอดโดยประยุกต์ใช้กับผลิตภัณฑ์ กลุ่มอาชีพ หรือวิสาหกิจของชุมชนของตนเอง โดยนักวิจัยชาวบ้านจากโครงการวิจัยนี้พร้อมที่จะทำหน้าที่เป็นวิทยากรถ่ายทอดความรู้เพื่อการแลกเปลี่ยนกันในอนาคตอีกด้วย