แนวทางการพัฒนาผลิตภัณฑ์เพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้า จากการต่อยอดภูมิปัญญาท้องถิ่น ประเภทของ ที่ระลึก : กรณีศึกษาแหล่งมรดกโลกบ้านเชียง ตำบลบ้านเชียง อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาผลิตภัณฑ์ของที่ระลึกแหล่งมรดกโลกบ้านเชียง ตำบลบ้านเชียง อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี 2) เพื่อวิเคราะห์ผลิตภัณฑ์ของที่ระลึกบ้านเชียงเพื่อให้ได้แนวทางการออกแบบและพัฒนาผลิตภัณฑ์ของที่ระลึกเพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้า การวิจัยในครั้งนี้เป็นการวิจัยเพื่อหาแนวทางพัฒนาผลิตภัณฑ์ของที่ระลึก โดยแบ่งการศึกษาเป็น ระยะที่ 1 ศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่น ประเภทของที่ระลึกและศึกษารูปแบบของที่ระลึกแหล่งมรดกโลกบ้านเชียง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์ โดยการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกรายบุคคล (In-depth interview) ระยะที่ 2 พัฒนากิจกรรมการเรียนรู้เชิงบูรณาการกับการนำภูมิปัญญาท้องถิ่น ประเภทของที่ระลึกมรดกโลกบ้านเชียงสู่การออกแบบผลิตภัณฑ์ของที่ระลึกมรดกโลกบ้านเชียง ประกอบด้วย (1) การฝึกอบรมให้ความรู้ (2) การประชุมเชิงปฏิบัติการ กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 55 คน ได้แก่ กลุ่มทอผ้าพื้นเมืองไทพวน กลุ่มเครื่องจักสาน กลุ่มเครื่องปั้นดินเผา กลุ่มผลิตภัณฑ์โฮมสเตย์ และผู้บริหารเทศบาลตำบลบ้านเชียง/ผู้นำชุมชนตำบลบ้านเชียง

            ผลการวิจัยพบว่า 1) ผลิตภัณฑ์ของที่ระลึกแหล่งมรดกโลกบ้านเชียง ตำบลบ้านเชียง อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี ประกอบด้วย ผ้าทอพื้นเมือง เป็นผ้ามัดหมี่ ลายไหบ้านเชียง ทอด้วยมือ กระติบข้าวและงานเครื่องจักสาน เก็บความร้อนได้ดีและ เครื่องปั้นดินเผาเขียนลายบ้านเชียง การเลียนแบบไหบ้านเชียงโบราณทั้งรูปแบบ ลวดลายและสีสัน เป็นการคงไว้ซึ่งรูปแบบของเครื่องปั้น โดยผู้ใหญ่ที่มีประสบการณ์มากกว่าจะเป็นผู้สอนให้กับลูกหลาน จากรุ่นต่อรุ่น การเขียนลายไหบ้านเชียงและปั้นหม้อมีการหัดเขียนมาตั้งแต่เด็ก โดยมีการเปิดเป็นการเรียนการสอนในโรงเรียนบ้านเชียง มีการพัฒนาสินค้าให้มีความหลากหลายขึ้น 2)แนวทางการพัฒนาการออกแบบและสร้างสรรค์ผลงานเพื่อเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์ พบว่า สินค้าในรูปแบบที่มีความแตกต่างไปจากเดิมจะทำให้ลูกค้ามีความสนใจขึ้น และขายได้เร็ว มีการประยุกต์ให้แปลกใหม่ดูน่าสนใจ นำมาแปรรูปแบบที่ทันสมัยเข้ากับกระแสนิยมในปัจจุบันขึ้นเพื่อให้เข้ากลับกลุ่มลูกค้า การสร้างตราสินค้า และการขอรับการรับรองมาตรฐานจากหน่วยงานภาครัฐและเอกชน เพื่อรับรองคุณภาพสินค้า เพิ่มบรรจุภัณฑ์เพื่อความสมบูรณ์ของสินค้าและการออกแบบรูปแบบสินค้าในรูปแบบใหม่ๆ ออกแบบให้เข้ากับยุคสมัยปัจจุบัน โดยการนำเอาความเป็นบ้านเชียงมาประยุกต์ให้เป็นเอกลักษณ์รักษาไว้ซึ่งภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมาแต่โบราณ