ค่าเสียหายเชิงลงโทษในคดีสิ่งแวดล้อม

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัญหาการกำหนดค่าเสียหายในคดีความผิดเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมของกฎหมายไทยตามพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535 และประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ประกอบกับหลักการ แนวคิด ทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับหลักค่าเสียหายเชิงลงโทษในการนำมาปรับใช้กรณีคดีความผิดเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมในกฎหมายไทย โดยศึกษาวิจัยเชิงเอกสาร ค้นคว้าเอกสารข้อมูลที่เกี่ยวข้องจากหนังสือ บทความ คำพิพากษาของศาล ข้อมูลเอกสารในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์ เอกสารทางวิชาการ กฎหมายของไทย และกฎหมายต่างประเทศเพื่อเปรียบเทียบการกำหนดค่าเสียหายเชิงลงโทษมาใช้ในคดีความผิดเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมในกฎหมายไทยกับกฎหมายต่างประเทศ ได้แก่ สหรัฐอเมริกา ซึ่งเป็นประเทศที่ให้ความสำคัญต่อการคุ้มครองด้านสิ่งแวดล้อมเป็นอย่างมาก มีหน่วยงานคุ้มครองสิ่งแวดล้อมมีอำนาจจัดการในเรื่องนี้โดยเฉพาะ ทำงานแบบเชิงรุกในการแก้ไขปัญหาต่าง ๆ รวมไปถึงการบังคับใช้ค่าเสียหายเชิงลงโทษโดยเป็นดุลพินิจของคณะลูกขุนภายใต้การควบคุมดูแลของศาล และมีการวางหลักคำพิพากษากำหนดหลักเกณฑ์การปรับใช้ค่าเสียหายเชิงลงโทษ และวิเคราะห์ปัญหากฎหมายไทยโดยเฉพาะอย่างยิ่งพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535 และประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ในการกำหนดค่าสินไหมทดแทนในคดีความผิดเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม ผลการวิจัยพบว่า พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535 มีการกำหนดเพียงแต่ความรับผิดแต่มิได้บัญญัติถึงหลักเกณฑ์ในการกำหนดค่าเสียหายเอาไว้ การกำหนดค่าเสียหายในคดีสิ่งแวดล้อมจึงเป็นไปตามหลักกฎหมายว่าด้วยการละเมิด อย่างไรก็ดีหลักกฎหมายว่าด้วยการละเมิดในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ของไทยนั้นไม่เพียงพอต่อการปรับใช้ในคดีสิ่งแวดล้อม เนื่องจากคดีสิ่งแวดล้อมและคดีละเมิดทั่วไปนั้นมีลักษณะแตกต่างกัน อาทิ ภาระการพิสูจน์ ลักษณะความเสียหาย ระยะเวลาในการเกิดความเสียหาย ซึ่งจะส่งผลให้ค่าเสียหายที่ผู้กระทำความผิดในคดีสิ่งแวดล้อมต้องชดใช้นั้นไม่เพียงพอต่อค่าเสียหายที่เกิดขึ้นจริง ผู้เขียนจึงเสนอแนะว่า ควรนำแนวคิดค่าเสียหายเชิงลงโทษ มาปรับใช้ในการแก้ไขเยียวยาความเสียหายที่ผู้ก่อมลพิษต้องรับผิดในความเสียหายเพิ่มมากขึ้นนอกเหนือจากค่าเสียหายที่ต้องชดใช้ตามความเป็นจริง อันเป็นการก่อให้เกิดการยับยั้งการกระทำที่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม สร้างความตระหนักต่อความเสียหายที่จะส่งผลกระทบตามมา และควรบัญญัติหลักกฎหมายให้อำนาจศาลในการกำหนดค่าเสียหายเชิงลงโทษในกฎหมายสิ่งแวดล้อมไว้อย่างชัดเจน เพื่อให้ศาลสามารถหยิบยกหลักดังกล่าวนำไปปรับใช้ และก่อให้เกิดประโยชน์กับประชาชนโดยส่วนรวมในการคุ้มครองผู้เสียหายในคดีสิ่งแวดล้อมให้ได้รับการเยียวยาอย่างเป็นธรรมและเหมาะสม