ความมั่นคงเชิงบูรณาการของเกษตรกรผู้ปลูกยางพาราพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษ

บทคัดย่อ

ยางพารา เป็นพืชเศรษฐกิจสำคัญของประเทศไทย ซึ่งประเทศไทยถือว่าเป็นผู้ผลิตและผู้ส่งออกอันดับหนึ่งของโลก จากสถานการณ์ที่ผ่านมาจนถึง ณ ปัจจุบัน ถือว่าไทยยังคงเป็นผู้นำทางเศรษฐกิจของยางพารา และอุตสาหกรรมยางพารา เป็นอุตสาหกรรมที่สำคัญของไทย แต่ปัญหาที่สำคัญของเศรษฐกิจยางพารา คือ “ปัญหาราคายางตกต่ำ” ที่เป็นปัญหาสำคัญและมีผลกระทบต่อความมั่นคงของเกษตรกรผู้ปลูกยางเป็นอย่างมาก จึงเห็นความสำคัญของปัญหาความมั่นคงในอาชีพของเกษตรกรผู้ปลูกยาง ซึ่งมีแนวโน้มเป็นปัญหาสำคัญของการพัฒนาการสร้างความมั่นคงในอาชีพและรายได้ให้แก่เกษตรกร

ประชากรที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้แยกตามวัตถุประสงค์ โดยผู้วิจัยได้กำหนดไว้ 2 กลุ่ม ด้วยกันคือ กลุ่มประชากรสมาชิกของกองทุนสงเคราะห์การทำสวนยางจังหวัดศรีสะเกษ จำนวน 10,870 คน กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 370 คน และพนักงานสำนักงานกองทุนสงเคราะห์การทำสวนยางจังหวัดศรีสะเกษ จำนวน 5 คน และพี่เลี้ยง จำนวน 5 คน รวมทั้งหมด 10 คน เครื่องมือในการวิจัยครั้งนี้ ได้แก่ แบบสอบถาม ใช้สถิติในการวิเคราะห์ข้อมูลโดยการหาค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และแบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง วิเคราะห์ข้อมูลโดยการพรรณนา

ผลการวิจัย พบว่า การบูรณาการการจัดการภาคเกษตรกรที่มีผลต่อการเรียนรู้การคงอยู่ที่ยั่งยืนของเกษตรกรผู้ปลูกยางพาราพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษ  ด้านการเพิ่มประสิทธิภาพการมีความคิดเห็นเกี่ยวกับการดำเนินการในเรื่องของผลผลิตอย่างมีประสิทธิภาพ และตรงตามความต้องการของตลาด ด้านการพัฒนาเกษตรกรและสถาบันมีความคิดเห็นว่ากลุ่มหรือสถาบันเกษตรกรที่มีการดำเนินการต่อเนื่องและมีฐานข้อมูลกลุ่ม/สถาบันเกษตรกรที่ถูกต้องและเป็นปัจจุบัน ด้านการพัฒนาระบบตลาดยางพารา มีความคิดเห็นว่ามาตรฐานคุณภาพยางต้องเป็นไปตามมาตรฐานของกรมวิชาการเกษตร และด้านการเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการองค์กร  มีความคิดเห็นว่าการให้บริการของเจ้าหน้าที่ของรัฐ ให้บริการด้วยความสะดวก รวดเร็ว ตามเวลาซึ่งมีผลการวิเคราะห์มีค่ามากที่สุด

การจัดการเชิงเรียนรู้ที่มีผลต่อการปรับตัวตามฐานกลไกการตลาดของเกษตรกรผู้ปลูกยางพาราพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษ  พบว่า สภาพการบริหารจัดการตามภารกิจด้านการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสมมากที่สุด รองลงมา คือ สภาพการบริหารจัดการด้านการสร้างความมั่นคงให้กับเกษตรกรและสถาบันเกษตรกร  สภาพการบริหารจัดการด้านการเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการองค์การ และน้อยที่สุด คือ สภาพการบริหารจัดการด้านการพัฒนาระบบตลาดยางพารา เป็นรูปแบบที่ควรปรับปรุงมากที่สุด  ส่วนปัจจัยที่มีผลต่อการเรียนรู้การคงอยู่ที่ยั่งยืน พบว่า เกษตรกรผู้ปลูกยางพาราเกิดกระบวนการเรียนรู้ในการประกอบอาชีพ ในการปฏิรูปเกษตรกรชาวสวนยางเน้นพึ่งพาตนเอง อยู่แบบพอเพียง และต้องลดการขอความช่วยเหลือจากรัฐ การปฏิรูปสวนยางให้เปลี่ยนการทำสวนยางแบบเชิงเดี่ยวเป็นการทำสวนยางแบบยั่งยืน โดยชาวสวนยางรายย่อยไม่จำเป็นต้องปลูกยางอย่างเพียงอย่างเดียว

แนวทางการเสริมสร้างความมั่นคงเชิงบูรณาการที่มีต่อเกษตรกรผู้ปลูกยางพาราพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษ พบว่า หน่วยงานภาครัฐควรการส่งเสริมมาตรการด้านการผลิต ให้คำแนะนำชาวสวนยางรายย่อยปรับเปลี่ยนสวนยางพาราที่พึ่งพาพืชเศรษฐกิจชนิดเดียวไปสู่ระบบเกษตรกรรมที่หลากหลายทางชีวภาพและพันธุกรรมพืชในรูปแบบที่เกื้อหนุนซึ่งกันและกัน  สนับสนุนให้ชาวสวนยางรวมกลุ่มสร้างเครือข่ายระหว่างกลุ่มเกษตรกรในพื้นที่และให้ความรู้ ส่งเสริมการอบรมเรื่องอาชีพเสริมเพื่อหารายได้ การแนะนำปลูกพืชแซมที่ทดแทน กำหนดมาตรการรักษาเสถียรภาพราคายางเพื่อรองรับความผันผวนของราคายาง ขอความร่วมมือเกษตรกรชาวสวนยางลดหรือชะลอเวลากรีดยาง  และ หน่วยงานภาครัฐนำยางพาราไปใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อภาคอุตสาหกรรมต่างๆ ในประเทศเพิ่มมากขึ้น ลดการพึ่งพิงการส่งออกในรูปแบบวัตถุดิบ มาเป็นผลิตภัณฑ์ประเภทต่างๆ ที่เกิดประโยชน์และสร้างมูลค่าเพิ่มมากยิ่งขึ้น