ฐานะและความสำคัญของชุมชนหมู่บ้านปราสาทเยอ อำเภอไพรบึง จังหวัดศรีสะเกษ (พ.ศ.2265 - 2561)

บทคัดย่อ

บทความนี้ศึกษาถึงฐานะและความสำคัญและการเปลี่ยนแปลงของชุมชนหมู่บ้านปราสาทเยอ อำเภอไพรบึง จังหวัดศรีสะเกษ ระหว่าง พ.ศ. 2265 ถึง พ.ศ.2561 จากการศึกษาพบว่า ชุมชนบ้านปราสาทเยอมีพื้นฐานความสำคัญจากการอยู่ในพื้นที่เหมาะทางภูมิศาสตร์ เป็นจุดเชื่อมต่อกับพื้นที่ต่าง ๆ โดยเฉพาะทางตอนใต้และตอนเหนือของจังหวัดศรีสะเกษ ประกอบกับพื้นที่มีทรัพยากรธรรมชาติจำนวนมาก ทำให้มีผู้คนเข้ามาอยู่อาศัยและเดินทางผ่านไปมาโดยตลอดตั้งแต่การเข้ามาของวัฒนธรรมขอมโบราณ เห็นจากศาสนสถานที่เรียกว่า “ปราสาทเยอ” รวมถึงบทบาทผู้นำท้องถิ่น และการที่ปัจจัยจากภายนอกที่มีผลต่อชุมชน

            ในสมัยอยุธยา บริเวณชุมชนนี้เป็นพื้นที่การตั้งถิ่นฐานของชาวเยอที่อพยพมาจากตอนใต้ของประเทศลาวในราว พ.ศ. 2265 จนกระทั่งในสมัยรัตนโกสินทร์ชุมชนบ้านปราสาทเยอเป็นส่วนหนึ่งของหัวเมืองเขมรป่าดงและเมืองศรีสะเกษ เป็นแหล่งอาหารและกำลังเพื่อขยายอิทธิพลสู่เขมรและอีสานเหนือด้วย เนื่องจากมีทรัพยากรธรรมชาติที่หลากหลาย จนกระทั่ง พ.ศ. 2461 มีการสร้างวัดที่เป็นพื้นที่เดิมของ “ปราสาทเยอ” นั่นคือวัด “ปราสาทเยอเหนือ” โดยมีหลวงปู่มุม อินฺทปญฺโญ (พระครูประสาธน์ขันธคุณ) เป็นเกจิอาจารย์ที่ชาวศรีสะเกษให้ความเคารพนับถือมากที่สุดจำวัดอยู่ และใน พ.ศ. 2514 ชาวจังหวัดศรีสะเกษได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในการเสด็จเยี่ยมพสกนิกรในชุมชนหมู่บ้านปราสาทเยอ ซึ่งในการเสด็จฯ ครั้งนั้นทำให้ชุมชนหมู่บ้านปราสาทเยอเป็นที่รู้จักของประชาชนทั่วไปมากขึ้น ซึ่งเป็นการเพิ่มบทบาทของความสำคัญของชุมชนบ้านปราสาทเยอในฐานะพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ทางพระพุทธศาสนาและพื้นที่ ๆ สถาบันพระมหากษัตริย์ได้เคยเสด็จพระราชดำเนินเยือน

              ภายหลังการเสด็จพระราชดำเนินเยือนใน พ.ศ. 2514 ชุมชนหมู่บ้านปราสาทเยอยังคงความสำคัญในฐานะชุมทางการคมนาคมที่มีถนนผ่านหลายสายโดยเชื่อมถึงถนนหลักหมายเลข 24 (สีคิ้ว-เดชอุดม) และถนนเชื่อมต่อถึงตัวอำเภอเมืองศรีสะเกษ ทำให้ชุมชนหมู่บ้านปราสาทเยอเจริญเติบโตอย่างต่อเนื่อง โดยถูกยกฐานะเป็นหมู่บ้านและการท่องเที่ยวตามนโยบายของรัฐบาลใน พ.ศ. 2561 ส่งผลต่อวิถีของผู้คนในชุมชนหมู่บ้านปราสาทเยอให้เกิดความเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ยิ่งไปกว่านั้น ชุมชนหมู่บ้านปราสาทเยอยังเป็นแบบอย่างของการผสมผสานกันในทางสังคมและวัฒนธรรมเขมรและวัฒนธรรมแบบพุทธศาสนาของคนท้องถิ่นด้วย