การเกิดขึ้นและพัฒนาการของนักข่าวพลเมืองไทยพีบีเอส

Abstract

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มุ่งศึกษาการเกิดขึ้นและพัฒนาการของนักข่าวพลเมืองไทยพีบีเอส คำจำกัดความนักข่าวพลเมือง กระบวนการรายงานข่าว และปัจจัยที่ส่งผลต่อการทำงานโดยสัมภาษณ์เชิงลึกกลุ่มตัวอย่าง 13 คน และใช้แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้างเป็นเครื่องมือในการรวบรวมข้อมูลจากนักข่าวพลเมืองไทยพีบีเอสจำนวน 100 คน ระหว่างวันที่ 1 เมษายน 2554-1 มิถุนายน 2555 พบว่า นักข่าวพลเมืองไทยพีบีเอสเกิดขึ้น เพราะความต้องการช่องทางสื่อสารของประชาชนร่วมกับนโยบายในการดำเนินงานของส.ส.ท.ในฐานะสื่อสาธารณะ โดยใช้กลยุทธ์หน้าจอ-หลังจอสร้างและเพิ่มจำนวนนักข่าวพลเมือง หลังทำงานมาห้าปี นักข่าวพลเมืองมีพัฒนาการที่เด่นชัดในด้านทักษะการผลิต การสื่อสาร และความคิด ความเข้าใจเกี่ยวกับบทบาทหน้าที่ของนักข่าวพลเมือง ส่วนการนิยามความหมายของนักข่าวพลเมืองพบว่ามี 3 ลักษณะ คือ 1) มุ่งที่บทบาทหน้าที่ 2) นิยามโดยเปรียบเทียบกับนักข่าวอาชีพ และ 3) เน้นที่พลังในการเปลี่ยนแปลงสังคม นอกจากนี้ ยังพบว่านักข่าวพลเมืองไทยพีบีเอสมีกระบวนการทำงานแตกต่างกัน 3 ลักษณะ คือ 1) มีแบบแผนเดียวกับนักข่าวอาชีพ 2) เปิดโอกาสให้สมาชิกในชุมชนมีส่วนร่วม และ 3) ทำงานร่วมกับภาคประชาสังคมในพื้นที่ ส่วนปัจจัยที่ส่งผลต่อการทำงาน ได้แก่ แรงบันดาลใจส่วนตน และการประจักษ์ในผลทางบวกของการเป็นนักข่าวพลเมือง ข้อจำกัดด้านเวลา ขาดความชำนาญในการผลิต ขาดความพร้อมด้านอุปกรณ์ และขาดช่องทางนำเสนอผลงาน

คำสำคัญ 1. พัฒนาการของนักข่าวพลเมืองไทยพีบีเอส.  2. คำจำกัดความของนักข่าวพลเมือง.  3. บทบาทหน้าที่ของนักข่าวพลเมือง.

Abstract

This research aims at studying Thai PBS reporters in 4 respects: (i) an emergence and development of TPBS citizen reporters, (ii) definition of citizen journalists,  (iii) reporting process, and (iv) factors affecting their reporting. Depth interview of 13 samples including a structure-based interview of 100 ThaiPBS citizen reporters were used during April 1, 2011- June 1, 2012. The result shows that ThaiPBS citizen reporters’ phenomenon originated from public’s need for communication channel and ThaiPBS’s policies as public broadcaster. Two main strategies, “On the Screen” and “Behind the Screen” have been implemented to build and increase the number of its citizen reporters.  After 5 years experience, the citizen reporters found them making good progress in media production, communication skills, their thoughts, and comprehension of citizen reporters’ roles. In addition to this, definitions of citizen journalists can be categorized into 3 groups as follows: 1) focusing on functions and roles, 2) comparing to professional reporters, and 3) emphasizing on power to change society. It also found that ThaiPBS citizen journalists have 3 different patterns of production process such as working in the same pattern of professional journalists, giving participatory chance for community’s members, and working in collaborating with local civil society. Moreover, it can be seen that there are several factors influencing their reporting, for example, self-inspiration, belief in positive consequences of being citizen reporter, limitation of time, lack of production skills, equipment, and distribution channels.

Keywords: 1. Development of ThaiPBS citizen reporters.  2. Definition of citizen reporters. 3. Roles and functions of citizen reporters.