การออกแบบชุดกิจกรรมการเรียนการสอนจากความรู้นิทานพื้นบ้านสำหรับเยาวชน : กรณีศึกษา เรื่องเล่า “คัทธนกุมารชาดก” (Design of teaching and learning activities based on folktale knowledge for youth: A case study of the “Khat Tha Na Khu Marn Allegory”)

Abstract

การเรียนการสอนและการเล่าเรื่องนิทานพื้นบ้านในรูปแบบดั้งเดิมได้ลดความนิยมลงและไม่เป็นที่น่าสนใจ ทั้งที่นิทานพื้นบ้านนั้นมีคุณค่าและประโยชน์ต่อเยาวชน การศึกษาวิจัยเรื่องนี้จึงมีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษารูปแบบชุดกิจกรรมการเรียนการสอนจากความรู้นิทานพื้นบ้านสำหรับเยาวชน 2) เพื่อศึกษาวิธีการวิเคราะห์นิทานพื้นบ้านสำหรับนำมาออกแบบชุดกิจกรรมการเรียนการสอน และ 3) เพื่อพัฒนาต้นแบบชุดกิจกรรมการเรียนการสอนจากความรู้นิทานพื้นบ้าน “คัทธนกุมารชาดก” สำหรับเยาวชน ขั้นตอนในการวิจัย ประกอบด้วย ระยะที่ 1 ศึกษาค้นคว้านิทานพื้นบ้าน และระยะที่ 2 พัฒนาต้นแบบชุดกิจกรรม เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญด้านการออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนและแบบวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหานิทานพื้นบ้าน ผลการวิจัย พบว่า 1) แนวทางการออกแบบชุดกิจกรรมการเรียนการสอนจากความรู้นิทานพื้นบ้าน มีทั้งหมด 8 ขั้นตอน ได้แก่ Content Research, Analysis, Theme, Design Activity, Prototype, Test and Feedback, Develop and Revise และ Classroom ซึ่งจะสกัดเอาคุณค่า อนุภาคนิทาน และกฎเกี่ยวกับนิทานพื้นบ้านที่ปรากฏในเนื้อเรื่องมาออกแบบชุดกิจกรรมต้นแบบ ทดลองใช้ พัฒนาและปรับปรุงให้เหมาะสมกับผู้ร่วมกิจกรรมก่อนการนำไปใช้จริง 2) นิทานพื้นบ้าน เรื่อง “คัทธนกุมารชาดก” ที่ปรากฏในจิตรกรรมฝาผนังวัดภูมินทร์ จังหวัดน่าน เป็นนิทานศาสนาเล่าสืบต่อกันมา มีกฎเกี่ยวกับนิทานพื้นบ้านของ เอกเซล โอลริค เช่น กฎของการเริ่มเรื่องและการจบเรื่อง กฎของโครงเรื่องเชิงเดี่ยว กฎแห่งการซ้ำ กฎของฝาแฝด เป็นต้น มีคุณค่าด้านประวัติศาสตร์การให้ความรู้ และด้านวัฒนธรรมการขัดเกลาสังคม 3) ชุดกิจกรรมต้นแบบ “เล่าขานตำนาน คัทธนกุมารชาดก” ประกอบด้วย แนวคิดจุดประสงค์การเรียนรู้ เนื้อหาสาระ สื่อการเรียนรู้ การวัดและประเมินผล และกระบวนการจัดกิจกรรมผสมผสานรูปแบบการเรียนรู้ที่หลากหลาย มีทั้งขั้นเรียนรู้ และขั้นปฏิบัติกิจกรรม ผลที่ได้จากการศึกษาจะสามารถทำให้ผู้เข้าร่วมกิจกรรมตระหนักถึงคุณค่าและเห็นความสำคัญของนิทานพื้นบ้าน อันจะนำไปสู่การอนุรักษ์นิทานพื้นบ้าน เรื่อง “คัทธนกุมารชาดก” ต่อไป

Despite their values and benefits to young people, traditional teaching and telling of folktales have declined in popularity. This research aims to 1) investigate the model of instructional activities based on folk tales for youth, 2) study methods of analyzing folktales in order to design teaching and learning activities, and 3) develop a prototype of teaching and learning activities based on “Khat Tha Na Khu Marn Allegory” for youth. The research was divided into two phases: a study of folktales and the development of an activity prototype. The research tools were an interview form for experts in designing teaching and learning activities and a folktale content analysis form. The findings were as follows: 1) there were 8 guidelines for designing instructional activities based on folktales which are Content Research, Analysis, Theme, Design Activity, Prototype, Test and Feedback, Develop and Revise, and Classroom. The folktale values, content, and rules were analyzed to design a prototype activity, which was then tried out, developed, and improved before actual implementation; 2) the folktale about the “Khat Tha Na Khu Marn Allegory”, which appeared in the murals of Wat Phumin in Nan Province, was a religious tale. There were Axel Olrik’s epic laws of folk narrative such as the laws of opening and closing, single strand, repetition, and twins which had historical and cultural values for society; 3) the prototype activity set of “Telling the Khat Tha Na Khu Marn Allegory” consists of concepts, learning objectives, content, learning materials, measurement and evaluation, as well as the process of designing activities that incorporate a variety of learning styles. The results of the study make participants aware of the value and importance of folktales which lead to the preservation of “Khat Tha Na Khu Marn Allegory”.