การรู้เท่าทันสื่อสังคมออนไลน์ของวัยรุ่นไทยในกรุงเทพมหานคร (Social media literacy of Thai adolescents in Bangkok Metropolitan)

Abstract

งานวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมการเปิดรับสื่อสังคมออนไลน์ และทักษะการรู้เท่าทันสื่อสังคมออนไลน์เพื่อจัดทำอินโฟกราฟิกสำหรับใช้เป็นแนวทางการรู้เท่าทันสื่อสังคมออนไลน์ของวัยรุ่นไทยในกรุงเทพมหานคร โดยใช้วิธีการวิจัยและพัฒนาแบบคู่ขนาน คือ เก็บข้อมูลทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพไปพร้อมกัน ในเชิงปริมาณใช้วิธีแจกแบบสอบถามกับกลุ่มตัวอย่าง ส่วนเชิงคุณภาพใช้วิธีการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลหลักวัยรุ่นไทยที่มีอายุระหว่าง 14-21 ปี ในเขตกรุงเทพมหานครที่เปิดรับสื่อสังคมออนไลน์เป็นประจำทุกวัน จากนั้นนำผลการวิจัยที่ได้ไปสัมภาษณ์เชิงลึกกับนักวิชาการด้านนิเทศศาสตร์ เพื่อนำมาจัดทำอินโฟกราฟิกสำหรับใช้เป็นแนวทางการรู้เท่าทันสื่อสังคมออนไลน์ ผลการวิจัยพบว่า วัยรุ่นมีบัญชีสื่อสังคมออนไลน์มากกว่าหนึ่งบัญชี ส่วนใหญ่ใช้เพื่อความบันเทิง และสื่อสารกับเพื่อนในสื่อสังคมออนไลน์ในประเด็นทักษะการรู้เท่าทันสื่อ พบว่า วัยรุ่นมีเทคนิคการค้นหาข้อมูลจากสื่อสังคมออนไลน์หลายแหล่ง โดยไม่เชื่อข้อมูลจากแหล่งเดียว เพราะข้อมูลในสื่อสังคมออนไลน์ยังขาดความน่าเชื่อถือ ส่วนแนวทางการสร้างการรู้เท่าทันสื่อสังคมออนไลน์เพื่อนำข้อมูลไปจัดทำอินโฟกราฟิก ผลการวิจัยพบว่า ควรทำการตรวจสอบข้อมูลข่าวสารจากหลายแหล่งก่อน และต้องเลือกตรวจสอบจากแหล่งข่าวที่เชื่อถือได้ นอกจากนี้ยังควรสร้างการคิด วิเคราะห์ แยกแยะก่อนแสดงออกในสื่อสังคมออนไลน์ได้อย่างเหมาะสม อีกทั้งควรมีการปลูกฝังให้กลุ่มวัยรุ่นกล้าพูด กล้าแสดงออก เมื่อพบเจอข้อมูลข่าวสารที่เป็นเท็จ นอกจากนี้ควรมีการสร้างการตระหนักรู้ในประเด็นเรื่องการรู้เท่าทันสื่อให้วัยรุ่นตั้งแต่สถาบันครอบครัว หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง อาทิ กระทรวงศึกษาธิการ ควรมีการวางนโยบายทางการศึกษาโดยสอดแทรกเรื่องการรู้เท่าทันสื่อไว้ในบทเรียนของนักเรียนในแต่ละช่วงวัยอย่างเหมาะสม

The objectives of this research are to study social media exposure behavior and social media literacy skills in order to create an infographic that will be used as social media literacy guidelines for Thai adolescents in Bangkok. A convergent parallel mixed-methods design was used to collect, analyze, and interpret both quantitative and qualitative data. For quantitative data collection, questionnaires were distributed to the sample group. For qualitative data collection, in-depth interviews were conducted with selected young people aged 14-21 in Bangkok who were exposed to social media on a daily basis. The research results were utilized for in-depth interviews with media scholars to create an infographic that serves as a guideline for online social media literacy. The research revealed that teenagers had more than one online social media account. The majority of them used these accounts for entertainment purposes and communication with friends. In terms of media literacy skills, it was found that teenagers employed techniques in finding information from social media. They used several social media platforms to find information and did not rely on a single platform, because the information on social media is unreliable. Regarding the guidance for developing social media literacy skills in order to create an infographic, the study found that social media users should cross-check information from diverse sources and verify facts with reliable sources. Besides, they should learn to think critically, analyze information, and discern before expressing themselves on social media properly. We should also help teenagers develop the courage to express themselves when they see false information. With respect to developing social media literacy skills for teenagers, we should start with the family. Moreover, the relevant departments such as the Ministry of Education should implement education policies that appropriately integrate media literacy into the curriculum across all grades.