พฤติกรรมการค้นคืนและเข้าถึงความรู้วัฒนธรรมผ้าทอกลุ่มชาติพันธุ์ไทยเขมร (Information retrieval behaviors and access to cultural knowledge on Thai-Khmer textiles)

Abstract

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมการค้นคืนและเข้าถึงความรู้วัฒนธรรมผ้าทอกลุ่มชาติพันธุ์ไทยเขมร เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้ให้ข้อมูลหลัก คือ 1) อาจารย์ 2) นักวิชาการ 3) ผู้ประกอบการธุรกิจ และ 4) นักศึกษา จำนวนทั้งสิ้น 29 คน ในพื้นที่จังหวัดบุรีรัมย์ สุรินทร์และศรีสะเกษ เครื่องมือวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์ โดยเลือกผู้ให้ข้อมูลหลักแบบบอกต่อ ผลการศึกษาพบว่า 1) ด้านบริบทการค้นคืนความรู้ วัตถุประสงค์การค้นคืนความรู้ อาจารย์ค้นคืนเพื่อสอน วิจัย และเป็นวิทยากร นักวิชาการค้นคืนเพื่อส่งเสริมและอนุรักษ์วัฒนธรรมผ้าทอ ผู้ผลิตผ้าทอค้นคืนเพื่อผลิตและสร้างอัตลักษณ์ผ้าทอ ผู้ประกอบการธุรกิจค้นคืนเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ นักศึกษาค้นคืนเพื่อทำรายงานหรือภาคนิพนธ์ เนื้อหาค้นคืนความรู้เป็นเนื้อหาเรื่องลวดลายและประเภทผ้าทอ แหล่งสารสนเทศที่ค้นคืน คือ แหล่งสารสนเทศอินเทอร์เน็ต 2) ด้านกลยุทธ์ค้นคืนความรู้ ใช้เทคนิคค้นคืนความรู้วัฒนธรรมผ้าทอมากกว่า 1 วิธี เช่น ค้นจากคำสำคัญ (keyword) ประเด็นหรือหัวข้อ (topic) การประเมินผลการค้นคืนจากชื่อเรื่อง หัวข้อและรายละเอียดของเนื้อหาและอ้างอิงจากแหล่งที่มาที่น่าเชื่อถือ และ 3) ปัญหา อุปสรรค และข้อเสนอแนะการค้นคืนความรู้ คือ เครื่องมือช่วยค้นคืนแสดงผลการค้นไม่ครอบคลุมเนื้อหา ดังนั้นควรพัฒนาเครื่องมือการค้นคืนที่จัดกลุ่มเนื้อหาแสดงให้เห็นโครงสร้าง ความสัมพันธ์ของเนื้อหา มีคำศัพท์มาตรฐานสากล คำศัพท์ของกลุ่มชาติพันธุ์ที่สามารถค้นคืนได้จากจุดเดียว

This study aims to explore the information retrieval behaviors and access to cultural knowledge on Thai-Khmer textiles. This research is qualitative research. Twenty-nine informants who were selected by the snowball sampling method were lecturers, academics, entrepreneurs, and university students from Buriram, Surin, and Sisaket provinces. The research tool was an interview form. It was found that 1) on aspects of the information retrieval behaviors, the lecturers retrieved information to teach, research, and train; the academics retrieved information to promote and conserve textile culture; the weavers gathered information to produce and create a woven fabric identity, the entrepreneurs retrieved information to develop products; and the university students retrieved them for a report or thesis. The content of knowledge retrieval was patterns and types of woven fabrics. The source of information retrieved was the internet, 2) on the aspects of retrieval strategies, the target groups applied more than one strategy to retrieve the information, such as searching by keywords, issues or topics, evaluating the retrieval of the title, topic and content, and citing from reliable sources, and 3) the problems and recommendations for information retrieval were as follows: information retrieval tools did not cover all contents; therefore, these tools should be developed so that they were able to categorize each topic, demonstrate the structure of contents, and provide universal and ethnic terminology in a single search.