แนวทางการพัฒนาศักยภาพแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตรพืชโกโก้และพืชเศรษฐกิจท้องถิ่นจังหวัดเชียงราย (Guidelines for developing agritourism potential in Cocoa and local economic crops in Chiang Rai Province)

Abstract

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อประเมินศักยภาพพื้นที่ปลูกพืชโกโก้และพืชเศรษฐกิจท้องถิ่นของชุมชนสู่การเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร 2) เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนาศักยภาพแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร พืชโกโก้และพืชเศรษฐกิจท้องถิ่นของชุมชน ในพื้นที่อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย โดยใช้วิธีการวิจัยแบบผสมผสานทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ประชากรกลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ตัวแทนเกษตรกร ผู้เชี่ยวชาญด้านการเกษตร ด้านการท่องเที่ยวเชิงเกษตร ด้านการตลาด ด้านการเพาะปลูก และด้านการรับรองมาตรฐาน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย แบบสัมภาษณ์ แบบสอบถามความพึงพอใจ และแบบประเมินศักยภาพพื้นที่ โดยการวิเคราะห์ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา ผลการศึกษา พบว่า 1) ผลการประเมินศักยภาพพื้นที่ปลูกพืชโกโก้และพืชเศรษฐกิจท้องถิ่นสู่การเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร ทั้ง 5 ด้าน มีค่าเฉลี่ยรวมอยู่ระดับปานกลาง ซึ่งสามารถพัฒนาต่อยอดในทุก ๆ ด้านให้ดียิ่งขึ้นได้ อาทิ ด้านกิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงเกษตร ด้านการมีส่วนร่วมทางการท่องเที่ยวเชิงเกษตรของชุมชน ด้านการบริการและสิ่งอำนวยความสะดวก เป็นต้น 2) แนวทางการพัฒนาศักยภาพแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร จากการระดมความเห็น สรุปได้ 5 ด้าน ดังนี้ 2.1) ด้านกิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงเกษตร ควรเป็นกิจกรรมเชิงสร้างสรรค์เรียนรู้ร่วมทำกิจกรรมระยะสั้น 2.2) ด้านการมีส่วนร่วมทางการท่องเที่ยวเชิงเกษตรของชุมชน ควรให้ชุมชนมีส่วนร่วมวางแผน ร่วมคิด ร่วมทำ ร่วมได้ผลประโยชน์ 2.3) ด้านการบริการและสิ่งอำนวยความสะดวก ควรเพิ่มความพร้อมการต้อนรับ ป้ายบอกสถานที่ที่ชัดเจน และส่งเสริมอาชีพบริการทางการท่องเที่ยวมากขึ้น 2.4) ด้านการตลาดการท่องเที่ยวเชิงเกษตร เพิ่มช่องทางการตลาดแบบออนไลน์และออฟไลน์ และ 2.5) ด้านบริหารจัดการการท่องเที่ยวเชิงเกษตร ควรจัดพื้นที่เยี่ยมชมอย่างเป็นสัดส่วน ทั้งนี้ องค์การบริหารส่วนตำบลป่าตึง อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย ได้นำผลการวิจัยไปประยุกต์ใช้ต่อการกำหนดนโยบายการพัฒนาด้านการท่องเที่ยว ประเด็นยุทธศาสตร์การพัฒนาด้านการท่องเที่ยว เศรษฐกิจ พาณิชย์ การเกษตรและอุตสาหกรรม ประจำปี 2565 เพื่อเพิ่มความหลากหลายของรูปแบบการท่องเที่ยว และให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการท่องเที่ยวเพิ่มมากขึ้น

This article aims to assess the potential of cocoa plantations and local economic crops in the community as agritourism destinations and to study the guidelines for developing their agritourism potential in Mae Chan District, Chiang Rai Province. By utilizing a mixed-methods research approach, the study involves a sample population consisting of representatives from various groups, including farmers, agricultural experts, agritourism specialists, marketing professionals, cultivation experts, and certification authorities. This approach combines both quantitative and qualitative research methods. The research tools used were interviews, questionnaires, and an area potential assessment form. The data were analyzed using techniques such as calculating averages, standard deviations, and conducting comparative analysis. The study findings revealed that: 1) The assessment of the potential of cocoa plantations and local economic crops as agritourism destinations in all five aspects yielded a moderate average score. This indicates that there is room for further improvement in all areas, such as agritourism activities, community involvement in agritourism, and service quality and facilities. 2)  Based on the feedback, the study identified the following guidelines for developing the agritourism potential in the five areas: 2.1) Agritourism activities: It is recommended to focus on creative and educational activities that enable participants to engage in short-term activities. 2.2) Community involvement in agritourism: The community should be actively involved in planning, brainstorming, and implementing initiatives to ensure mutual benefits. 2.3) Service quality and facilities: Enhancing readiness in welcoming visitors, providing clear signage, and promoting tourism-related service professions. 2.4) Agritourism marketing: Expanding marketing channels both online and offline to reach a wider audience. 2.5) Agritourism management: Developing proportionate visitor observation areas for better management. Furthermore, the Pa Tung Subdistrict Administrative Organization in Mae Chan District, Chiang Rai Province, has applied the research results to formulate policies for tourism development, strategic issues in tourism development, and the economy, commerce, agriculture, and industry sectors for the year 2022. This aims to enhance the diversity of tourism formats and increase community participation in tourism activities.