กระบวนการมีส่วนร่วมภาคีการท่องเที่ยวในการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพประเภทน้ำพุร้อนจังหวัดเชียงราย (The participation of tourism networks in hot spring wellness tourism in Chiang Rai)

Abstract

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบเครือข่ายความร่วมมือของภาคีการท่องเที่ยวในการบริหารจัดการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพประเภทน้ำพุร้อน และเพื่อศึกษากระบวนการในการมีส่วนร่วมของเครือข่ายภาคีการท่องเที่ยวของแหล่งท่องเที่ยวเชิงสุขภาพประเภทน้ำพุร้อนเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน เป็นการวิจัยแบบเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลเชิงคุณภาพ ใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึก และการประชุมกลุ่มย่อย วิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา ผู้ให้ข้อมูลเชิงลึก จำนวน 45 คน 3 พื้นที่ในแหล่งท่องเที่ยวน้ำพุร้อนในจังหวัดเชียงราย ประกอบด้วย 1) น้ำพุร้อนโป่งพระบาท ตำบลบ้านดู่ อำเภอเมือง 2) น้ำพุร้อน ป่าตึง ตำบลป่าตึง อำเภอแม่จัน และ 3) น้ำพุร้อนทุ่งเทวี ตำบลบ้านโป่ง อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย ผลการศึกษา พบว่า ทั้ง 3 พื้นที่ยังไม่มีรูปแบบของภาคีเครือข่ายทางการท่องเที่ยวที่ชัดเจน เป็นรูปแบบของคณะกรรมการการพัฒนาน้ำพุร้อนที่องค์กรบริหารส่วนท้องถิ่นจัดตั้งขึ้น เพื่อพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวน้ำพุร้อนในแต่ละพื้นที่ ผลการศึกษากระบวนการในการมีส่วนร่วมของเครือข่ายภาคีการท่องเที่ยวของแหล่งท่องเที่ยวเชิงสุขภาพประเภทน้ำพุร้อนเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน พบว่ามี 4 ขั้นตอนคือ 1) การมีส่วนร่วมในการวางแผน 2) การปฏิบัติการหรือดำเนินงานโดยการจัดตั้งคณะกรรมการภาคีเครือข่ายการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพน้ำพุร้อนเพื่อร่วมการจัดทำแผนพัฒนาทางการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพแต่ละพื้นที่ 3) การจัดสรรผลประโยชน์ร่วมกัน ชุมชนต้องการจัดสรรพื้นที่ขายสินค้าของชุมชนในแหล่งท่องเที่ยว การรวมกลุ่มทางการท่องเที่ยวโดยนำเสนอการขายผลิตภัณฑ์ชุมชน จัดทำช่องทางการจัดจำหน่ายผลิตภัณฑ์ผ่านสื่อการตลาดออนไลน์ เพื่อให้สอดคล้องกับสถานการณ์โรคระบาดโควิด-19 และ 4) การติดตามประเมินผลกิจกรรมหรือโครงการของชุมชน ทั้งนี้ยังไม่มีการประเมินผลที่เป็นรูปธรรมและไม่มีกิจกรรมการประเมินผลที่ภาคีเครือข่ายการท่องเที่ยวเชิงสุภาพได้เข้ามามีส่วนร่วม ข้อเสนอแนะ คือ ควรพัฒนาเครือข่ายการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพให้ทุกภาคส่วนเข้ามีส่วนร่วมอย่างจริงจัง

This article aims to study the model of tourism networks’ hot springs management for sustainable wellness tourism and their process of participation. It is qualitative research which collected data by using an in-depth interview and small group meeting. There was a descriptive analysis of 45 in-depth data providers from three areas of hot spring tourist attractions in Chiang Rai which were 1) Pong Phrabat Hot Spring, Ban Du Subdistrict, Mueang District, 2) Pa Tueng Hot Spring, Pa Tueng Subdistrict, Mae Chan District, and 3) Tung Taewee Hot Spring, Ban Pong Subdistrict, Wiang Pa Pao District. The results of the study showed that all three areas did not have clear forms of tourism network partners. They simply had a hot spring development committee commissioned by local administrative organization to develop hot spring tourist attractions in each area. The results of the study revealed that there were four participation processes of tourism networks of hot spring health tourism for its sustainability which were 1) participation in planning, 2) setting up a committee to formulate a wellness tourism development plans for each area, 3) allocating joint benefits for the community such as creating distribution channels for local product sales both in tourist sites and through online marketing materials during the COVID-19 situation, and 4) monitoring and evaluating activities of the community. To date, there has not been concrete assessment by the tourism networks. It is recommended that all private and public sectors should be included to seriously develop a wellness tourism network.