การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ สำหรับนักเรียนบนพื้นที่สูงภาคเหนือ (The development of a science learning management model for students in the highlands of the northern region)

Abstract

การวิจัยมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1. ศึกษาสภาพ ปัญหา และบริบทการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์สำหรับนักเรียนบนพื้นที่สูงภาคเหนือ 2. พัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์โดยใช้แนวคิดการสืบเสาะทางวิทยาศาสตร์ร่วมกับอัตลักษณ์เชิงพื้นที่เพื่อส่งเสริมทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และสมรรถนะการสื่อสารสำหรับนักเรียนบนพื้นที่สูงภาคเหนือ 3. ศึกษาผลการใช้รูปแบบ 4. ประเมินการพัฒนารูปแบบ ใช้การวิจัยและพัฒนา กลุ่มตัวอย่างเป็นนักเรียนโรงเรียนบ้านอูตูม ระดับประถมศึกษาปีที่ 4 ถึง 6 เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบวิเคราะห์เอกสาร แบบสอบถาม แบบประเมิน แบบสัมภาษณ์ แบบบันทึก คู่มือการใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ แผนการจัดการเรียนรู้ แบบสังเกต สถิติที่ใช้วิเคราะห์ข้อมูล ค่าเฉลี่ยส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัยพบว่า 1. นักเรียนบนพื้นที่สูงเป็นนักเรียนชาติพันธุ์ ใช้ภาษาถิ่นสื่อสารในชีวิตประจำวัน ใช้ภาษาไทยกลางเป็นภาษาที่สอง ครูส่วนใหญ่เป็นคนนอกพื้นที่ มีประสบการณ์สอนต่ำกว่า 5 ปี ใช้ภาษาไทยกลางในการสื่อสาร แนวทางการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ควรมุ่งเน้นการนำประสบการณ์ชีวิต สิ่งแวดล้อมใกล้ตัว บริบทของนักเรียนมาร่วมออกแบบการจัดการเรียนรู้ที่จำเป็นและใช้ประโยชน์ได้ในชีวิตประจําวัน 2. รูปแบบการจัดการเรียนรู้ มี 6 องค์ประกอบ คือ 1) หลักการ แนวคิด ทฤษฎี 2) วัตถุประสงค์ 3) เนื้อหา 4) กระบวนการจัดการเรียนรู้ 5) บทบาทนักเรียน และครู 6) ปัจจัยสนับสนุน โดยมีกระบวนการจัดการเรียนรู้ 5 ขั้นตอน คือ 1) การมีส่วนร่วมในคำถาม 2) การเก็บข้อมูลหลักฐาน 3) การอธิบายสิ่งที่ศึกษา 4) การเชื่อมโยงสิ่งที่ศึกษากับสิ่งที่ผู้อื่นศึกษา 5) การสื่อสารและให้เหตุผลสิ่งที่ศึกษาให้มีความเหมาะสม ความเป็นไปได้มากที่สุด 3. ผลการใช้รูปแบบและการขยายผล นักเรียนมีทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ในระดับมาก และสมรรถนะการสื่อสารในระดับดี 4. ผลการประเมินการพัฒนารูปแบบอยู่ในระดับดี

The objectives of this study are as follows: 1. to study the conditions, problems, and context of science learning management for students in the northern highlands students; 2. to develop a science learning management model using the scientific inquiry concept and the spatial identity to promote scientific process skills and communicative competency for students in the northern highlands; 3. to study the model application’s results; and 4. to evaluate the model development through research and development. The sample group consisted of 48 elementary students from grades four to six of Ban U Tum School. The research instruments included a document analysis form, a questionnaire, an assessment form, an interview form, a record form, a learning management model manual, and an observation form. The data was analyzed by mean and standard deviation. The results revealed that 1. the highland students were ethnic groups who communicated daily in their own dialect and used central Thai as a second language. Most of the teachers were outsiders who had less than five years of teaching experience and communicated in the central Thai language. The science learning management approaches should mainly integrate students’ life experiences, their environment as well as their social contexts to design essential and beneficial learning management in daily life, 2. the learning management model consisted of six components: 1) principles, concepts and theories, 2) objectives of the model, 3) content, 4) learning management process, 5) roles of students and teachers, and 6) contributing factors. Moreover, there were five steps of learning management process: 1) participation in questions 2) collecting evidence 3) explaining what was studied 4) connecting what was studied to what others studied 5) communicating and justifying the research appropriately, 3. the result of using the model revealed that the students had a high level of scientific process skills and a good level of communicative competency, and 4. the evaluation results of the model development were at a good level.