ความกลมกลืนระหว่างหลักฮวงจุ้ยกับหลักสถาปัตยกรรม : การศึกษามิติทางวัฒนธรรมของการออกแบบและจัดวางประตูในบริบทไทย (Harmony between Feng Shui and architectural principles: A cultural study of door design and placement in the Thai context)

Abstract

ความเชื่อเรื่องฮวงจุ้ยมีอิทธิพลต่อการออกแบบที่อยู่อาศัยของคนไทยเชื้อสายจีนและได้ผสมผสานเข้ากับแนวคิดสถาปัตยกรรมไทยในปัจจุบันอย่างแพร่หลาย อย่างไรก็ตามยังพบความไม่สอดคล้องกันระหว่างหลักฮวงจุ้ยกับหลักสถาปัตยกรรมในการออกแบบและจัดวางประตูบ้าน งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความแตกต่างระหว่างหลักฮวงจุ้ยและหลักสถาปัตยกรรม รวมถึงหาแนวทางการปรับใช้ร่วมกันอย่างสมดุล การวิจัยใช้วิธีเชิงคุณภาพโดยเก็บข้อมูลผ่านการสัมภาษณ์เชิงลึกจากซินแส สถาปนิก และสถาปนิกซินแส รวมทั้งหมด 8 ราย ผลการศึกษาพบว่า หลักฮวงจุ้ยมุ่งเน้นความเป็นสิริมงคลและการกักเก็บพลังชี่ ขณะที่หลักสถาปัตยกรรมให้ความสำคัญกับประโยชน์ใช้สอย ความงาม ความปลอดภัย และความแข็งแรง แม้แนวคิดทั้งสองจะต่างกันในจุดมุ่งหมาย แต่มีรายละเอียดบางประการในการออกแบบที่สอดคล้องกัน เช่น การคำนึงถึงทิศทางและขนาดของประตู นอกจากนี้ยังพบแนวทางการประสานกันสองแนวทาง ได้แก่ 1) การออกแบบให้สัมพันธ์กับแนวคิดพลังชี่ และ 2) การใช้สิ่งของทางวัฒนธรรมมาตกแต่งเสริมกำลังให้กับผู้อยู่อาศัย ซึ่งผลการศึกษาช่วยเสริมความเข้าใจต่อการประยุกต์ใช้ศาสตร์ฮวงจุ้ยร่วมกับสถาปัตยกรรม เพื่อสร้างสมดุลระหว่างความเชื่อ วัฒนธรรม และประโยชน์ใช้สอยในงานออกแบบร่วมสมัย

Feng Shui beliefs have significantly influenced the residential design practices of Thai Chinese communities and have been widely integrated into contemporary Thai architectural concepts. However, inconsistencies remain between Feng Shui principles and architectural principles, particularly in the design and placement of house entrances. This research aims to examine the differences between these two frameworks and to identify balanced approaches for their combined application. A qualitative research method was employed, drawing on in-depth interviews with eight informants, including Feng Shui masters, architects, and architect–Feng Shui practitioners. The findings reveal that Feng Shui emphasizes auspiciousness and the cultivation and retention of Qi energy, while architectural principles prioritize functionality, aesthetics, safety, and structural integrity. Despite their differing objectives, both systems share certain design considerations, such as door orientation and proportion. Two integrative approaches were identified: 1) designing in alignment with the flow of Qi energy, and 2) incorporating culturally symbolic elements to enhance the occupants’ sense of well-being. The findings contribute to a deeper understanding of how Feng Shui can be harmoniously integrated  with architectural practice, helping to establish a balance between belief, culture, and practical utility in contemporary design.