อัตลักษณ์ มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม: เรื่องเล่า ตำนาน อำเภอลานสกา จังหวัดนครศรีธรรมราช (Identities of intangible cultural heritage: Stories and myths of Lansaka District, Nakhon Si Thammarat Province)

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอัตลักษณ์ มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของเรื่องเล่า ตำนาน อำเภอลานสกา จังหวัดนครศรีธรรมราช โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพจากการเก็บรวบรวมข้อมูลภาคสนามด้วยวิธีการสังเกตแบบมีส่วนร่วม การสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม การสัมภาษณ์เชิงลึก และการสนทนากลุ่ม ในพื้นที่อำเภอลานสกา จำนวน 4 ตำบล ได้แก่ ตำบลท่าดี ตำบลขุนทะเล ตำบลเขาแก้ว และตำบลลานสกา โดยคัดเลือกผู้ให้ข้อมูลสำคัญแบบเจาะจงตามเกณฑ์อายุ คือ ต้องมีอายุ 40 ปีขึ้นไป มีการตั้งถิ่นฐานอยู่ในพื้นที่ไม่น้อยกว่า 10 ปี และความสามารถในการใช้ภาษา เป็นปราชญ์ชาวบ้าน ผู้นำชุมชน หรือชาวบ้านที่มีความรู้ในการเล่าเรื่องเล่า ตำนานเป็นอย่างดี โดยนำเสนอผลการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า อัตลักษณ์ เรื่องเล่า ตำนาน อำเภอลานสกา ประกอบด้วยอัตลักษณ์ 5 ด้าน ได้แก่ 1) อัตลักษณ์ความเชื่อในเรื่องสิ่งศักดิ์สิทธิ์ อำนาจเหนือธรรมชาติ 2) อัตลักษณ์ความเชื่อเกี่ยวกับบุคคลศักดิ์สิทธิ์ ในด้านเวทมนตร์คาถา และไสยศาสตร์ 3) อัตลักษณ์ด้านการแก้บน 4) อัตลักษณ์ความเชื่อในเรื่องพระพุทธรูป และ 5) อัตลักษณ์ความเชื่อด้านสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ทางธรรมชาติ อัตลักษณ์ที่ปรากฏในเรื่องเล่า ตำนานดังกล่าว หลายตำนานกลายเป็นอัตลักษณ์ของตำบลรวมถึงเป็นแหล่งท่องเที่ยวสำหรับการเรียนรู้ต้นกำเนิดประวัติของตำบลจนถึงปัจจุบัน ผลจากการศึกษาวิจัยนี้จะก่อให้เกิดประโยชน์ในการสร้างความตระหนักและความร่วมมือในการสืบสานมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม โดยการมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการมรดกทางวัฒนธรรม สร้างความมั่นคงและเข้มแข็งให้แก่ชุมชน อีกทั้งยังมีบทบาทสำคัญในการสร้างความเข้าใจและความภาคภูมิใจในรากเหง้าทางวัฒนธรรม ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญของการพัฒนาที่ยั่งยืนและความเป็นหนึ่งเดียวของชาติ

This research aimed to study the identities of intangible cultural heritage regarding stories and myths of Lansaka District, Nakhon Si Thammarat Province. This qualitative research collected and compiled field data using participant observation, non-participant observation, in-depth interviews, and focus groups. The researchers collected the field data in Lansaka District, encompassing four sub-districts: Thadee, Khuntale, Khao Kaew, and Lansaka. Key informants were selected using purposive sampling, based on age criteria (40 years and above), residency in the area for at least 10 years, and proficiency in the local language, typically being knowledgeable villagers, community leaders, elders, or residents with expertise in storytelling traditions. The findings were presented through a thematic content analysis. The research findings revealed that the identities of the storytelling and myths of Lansaka District comprised five aspects: 1) Beliefs in sacred objects and supernatural powers, 2) Beliefs regarding individuals with magical and occult powers, 3) Redemption beliefs, 4) Beliefs in Buddha images, and 5) Beliefs in sacred natural sites. These identities, depicted in the stories and myths, have transformed many legends into the identities of the sub-districts and have become tourist attractions for learning about the historical origins of the sub-districts to the present day. This research is beneficial for raising awareness and promoting community involvement in intangible cultural heritage preservation, contributing to community stability and resilience. Additionally, it plays an essential role in fostering understanding and pride in cultural roots, which are vital foundations for sustainable development and national unity.