สื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ด้านงานช่างศิลปหัตถกรรม เกาะรัตนโกสินทร์ ของนักท่องเที่ยวชาวไทยและชาวต่างชาติ (Promotional media for cultural tourism in traditional arts and crafts on Rattanakosin Island for Thai and foreign tourists)

Abstract

การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคม กฎระเบียบ ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงรูปแบบวิถีย่านในบริเวณเกาะรัตนโกสินทร์ การวิจัยนี้จึงมุ่งศึกษาและรวบรวมข้อมูลทุนทางวัฒนธรรม ด้านงานช่างศิลปหัตถกรรม พื้นที่เกาะรัตนโกสินทร์ในปัจจุบัน แล้วนำมาจัดทำสื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ด้านงานช่างศิลปหัตถกรรม พื้นที่เกาะรัตนโกสินทร์ และประเมินผลความพึงพอใจต่อสื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวดังกล่าว โดยใช้วิธีการวิจัยแบบผสมผสาน (mixed method approach) การเปรียบเทียบข้อมูลจากการทบทวนวรรณกรรมกับการสำรวจและสัมภาษณ์ การใช้แบบสอบถามเพื่อศึกษาความต้องการสื่อของกลุ่มเป้าหมาย ซึ่งได้แก่ นักท่องเที่ยวและประชาชนในพื้นที่ รวมถึงการประเมินผลความพึงพอใจต่อสื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวฯ ผลการศึกษาเปรียบเทียบจากการทบทวนวรรณกรรมและการสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญ พบว่า วิถีของศิลปหัตถกรรมในปัจจุบันมีหลายสิ่งที่แตกต่างไปจากที่มีการบันทึกไว้ในอดีต เปลี่ยนแปลงจากชุมชนช่างสู่ย่านการค้า นำสู่การสร้างสรรค์สื่อวีดิทัศน์ “One day with art and craft in Rattanakosin Island” ซึ่งเป็นประเภทสื่อที่กลุ่มเป้าหมายมีความต้องการสูงสุดจากการเก็บรวบรวมข้อมูล ส่วนการประเมินความพึงพอใจต่อสื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวฯ พบว่าทุกประเด็นอยู่ในระดับดีมาก โดยเฉพาะประเด็นความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับชุมชนงานช่างศิลปหัตถกรรม ก่อนและหลังดูสื่อวีดิทัศน์ แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 กล่าวได้ว่าสื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวช่วยถ่ายทอดเรื่องราวการเปลี่ยนแปลงจากอดีตสู่ความเป็นย่านในปัจจุบัน ช่วยให้นักท่องเที่ยวมีความรู้ความเข้าใจและเข้าถึงพื้นที่ซึ่งเป็นแหล่งท่องเที่ยวได้มากขึ้น นำไปสู่การส่งเสริมและผลักดันเพื่อให้เกิดการพัฒนาพื้นที่ ชุมชน สังคม และประเทศโดยรวมต่อไป

Economic, social, and regulatory changes have significantly altered the urban landscape and way of life in the Rattanakosin Island area. This research aims to explore and document the cultural capital associated with traditional arts and crafts in contemporary Rattanakosin Island and to develop promotional media that supports cultural tourism in this context. The study also evaluates user satisfaction with the developed media. A mixed-method approach was employed, combining literature reviews, surveys, interviews, and questionnaires to identify the media preferences of the target groups—both tourists and local residents. A comparative analysis of historical documentation and expert interviews revealed that the current state of craftmanship differs considerably from its past, transitioning from artisan-based communities to commercial zones. Based on these findings, a video titled “One Day with Art and Craft in Rattanakosin Island” was produced, with emerged as the most preferred media format among respondents. Evaluation results show a high level of satisfaction across all criteria, particularly in terms of improved knowledge and understanding of the artisan community. A statistically significant difference (p < 0.05) was observed in participants’ understanding before and after viewing the video. The promotional media effectively communicates the transformation of Rattanakosin Island over time, enhances tourist awareness and engagement with local craft communities, and contributes to broader efforts to foster community, social, and national development.