วิเคราะห์เนื้อหาและหลักธรรมที่ปรากฎในวรรณกรรม ล้านนาค่าวสี่บทพระยาพรหมโวหาร (An Analysis of the Dhamma Principles in Lanna Literature: Phraya Promwoharn’s Khoaw Si Bot)

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเนื้อหาในวรรณกรรมล้านนาค่าวสี่บทพระยาพรหมโวหาร วิเคราะห์หลักธรรมที่ปรากฏในวรรณกรรมล้านนาค่าวพระยาพรหมโวหาร และเพื่อวิเคราะห์อิทธิพลของวรรณกรรมค่าวสี่บทต่อวิถีชีวิตของชาวล้านนา เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้วิธีการวิจัยเชิงเอกสาร ผลการศึกษาวิจัยพบว่า เนื้อหาในวรรณกรรมล้านนาค่าวสี่บทพระยาพรหมโวหาร ได้แก่ บทรอมถนัด บทเจตนา บทดวงสลิด และบทมโนเนือง โดยทั้งสี่บทจะเป็นการบรรยายถึงความรัก ความห่วงหาอาลัยคนรักที่หนีจากไปโดยไม่บอกกล่าวให้รู้ล่วงหน้า ส่วนหลักธรรมที่ปรากฏในวรรณกรรมล้านนาค่าวพระยาพรหมโวหาร มีทั้งสิ้น 99 ประการ เช่น ถ้ามีเกลื๋อ หินส้มย้อมเนื้อสีหากเข้ม แดงงามบ่เปลื๋องมาดเจ๊กดินไฟหมากขาม สีหากตึงงาม แต่ยามอยู่เบ้า หมายถึง ของดีย่อมมีดีอยู่ในตัวของมันเอง หรือ การบ่กิ๋น บ่จ่างยู้ย้นบ่ตัดฮากต้นงูนฮาน หมายถึง สิ่งใดที่เราไม่ชอบไม่พอใจแล้ว ใคร ๆ ก็ไม่สามารถที่จะยัดเหยียดให้เราได้ หรือ เก็บผักหื้อเอาตึงเครือ เก็บบ่าเขือหื้อเอาตึงขวั๊น หมายถึง ทำอะไรให้เรียบร้อย อย่าเอาส่วนที่มีประโยชน์แล้วทิ้งส่วนอื่นไว้ สำหรับอิทธิพลของวรรณกรรมค่าวสี่บทต่อวิถีชีวิตของชาวล้านนา พบว่า มีอิทธิพลใน 3 ด้าน ได้แก่ด้านสังคม ด้านความเชื่อต่าง ๆ และด้านการปกครอง