การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์เพื่อส่งเสริมสมรรถนะในการคิดของผู้เรียนระดับประถมศึกษา

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อ (1) ศึกษาสภาพปัจจุบันและวิเคราะห์ ข้อมูลพื้นฐานความสามารถในการคิดของผู้เรียนวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษา (2) ประเมินความต้องการจำเป็น ส่งเสริมสมรรถนะในการคิดของผู้เรียนต่อจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษา (3) สร้างและพัฒนา รูปแบบการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เพื่อส่งเสริมสมรรถนะในการคิดของผู้เรียนระดับประถมศึกษา (4) ทดลองใช้ รูปแบบการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เพื่อส่งเสริมสมรรถนะในการคิดของผู้เรียนระดับประถมศึกษา และ (5) ประเมินผลการใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เพื่อส่งเสริมสมรรถนะในการคิดของผู้เรียนระดับประถมศึกษา กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ กลุ่มตัวอย่างในการสอนจริง เป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนเทศบาล 2 วัดชัยมงคล เทศบาลเมืองบางมูลนาก จังหวัดพิจิตร ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2556 จำนวน 1 ห้อง จำนวน 19 คน ซึ่งได้มาโดยการสุ่มตัวอย่างแบบกลุ่ม โดยใช้ห้องเรียนเป็นหน่วยในการสุ่ม เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย รูปแบบและคู่มือประกอบการใช้รูปแบบ แบบทดสอบวัดความสามารถในการคิด และแบบสอบถามความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อการใช้รูปแบบ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลคือค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน การทดสอบค่าทีแบบไม่อิสระ Priority Needs Index (PNI) และการวิเคราะห์เนื้อหาผลการวิจัยพบว่า 1) สภาพปัจจุบันและวิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐานความสามารถในการคิดของผู้เรียนวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษาคะแนนเฉลี่ยของสมรรถนะในการคิดของผู้เรียนระดับประถมศึกษา ด้านคุณภาพผู้เรียน สภาพที่เป็นจริงในปัจจุบัน “What Is” โดยภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง (= 3.17) ด้านการจัดการเรียนรู้ สภาพที่เป็นจริงในปัจจุบัน “What Is” จากผลการตอบแบบสอบถามของครูผู้สอน โดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก (= 3.98)นำมาเป็นข้อมูลในการร่างรูปแบบ 2) ประเมินความต้องการจำเป็น ลำดับความสำคัญของความต้องการจำเป็น คะแนนเฉลี่ยและผลต่างของค่าเฉลี่ยของสมรรถนะในการคิดของผู้เรียนระดับประถมศึกษาด้านคุณภาพผู้เรียนระหว่างสภาพที่เป็นจริงในปัจจุบันกับ สภาพที่ต้องการการส่งเสริม กำหนดโดยวิธี กำหนดโดยวิธี Priority Needs Index(PNI) ขนาดของความแตกต่างของคะแนนเฉลี่ย (need) 7 ลำดับแรกคือทักษะการเชื่อมโยง ทักษะการตีความ ทักษะการสังเกต ทักษะการสรุปอ้างอิง ทักษะการสรุปย่อ เท่ากับ 6.55, 6.36, 6.36, 5.87, 5.69 ให้น้ำหนักต่อข้อร้อยละ 7 ทักษะการแปลความ ทักษะการให้เหตุผลมีค่าเท่ากับ 5.69, 4.89 ตามลำดับ ให้น้ำหนักต่อข้อร้อยละ 6 ส่วนที่เหลือให้น้ำหนักต่อข้อร้อยละ 5 ด้านการจัดการเรียนรู้ ลำดับแรกคือ การจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยการฝึกฝนทักษะการคิดให้ผู้เรียนตามมาตรฐานการเรียนรู้ส่งเสริมสมรรถนะในการคิดขั้นพื้นฐานสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เท่ากับ 2.98 3) รูปแบบการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เพื่อส่งเสริมสมรรถนะในการคิดของผู้เรียนระดับประถมศึกษา มีชื่อว่า “ IRASEA Model” มีองค์ประกอบ คือ หลักการ จุดประสงค์ สาระและกระบวนการ กิจกรรมและขั้นตอนการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ และการวัดและประเมินผลมี 6 ขั้นตอน ดังนี้ (1) ขั้นสร้างความสนใจ (Interest) (2) ขั้นให้สะท้อนคิด (Refection) (3) ขั้นปฏิบัติกิจกรรม(Activity) (4) ขั้นนำไปสรุป (Summarize) (5) ขั้นวัดประเมิน (Evaluation) (6) ขั้นเชิญนำไปใช้ (Apply) ซึ่งผลการประเมินของผู้ทรงคุณวุฒิจำนวน 11 คน ตรวจรูปแบบและคู่มือ การใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เพื่อส่งเสริมสมรรถนะในการคิดของผู้เรียนระดับประถมศึกษา (IRASEA Model) โดยภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย 4.85 จะได้ค่าสัดส่วนเท่ากับ 0.97 ซึ่งอยู่ในระดับมากที่สุด เมื่อพิจารณารายด้านพบว่าการใช้ประโยชน์ (Utility) ความเป็นไปได้ (Feasibility) ความเหมาะสม (Propriety) ความถูกต้อง (Accuracy) ทุกด้านอยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย 4.84, 4.82, 4.85, 4.87 ตามลำดับ ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และผลการประเมินรูปแบบการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เพื่อส่งเสริมสมรรถนะในการคิดของผู้เรียนระดับประถมศึกษามีประสิทธิภาพสูงกว่าเกณฑ์ 80/80 ที่กำหนดไว้ 4) ผลการใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เพื่อส่งเสริมสมรรถนะในการคิดของผู้เรียนระดับประถมศึกษา มีคะแนนเฉลี่ยผลการสอบหลังเรียนของผู้เรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 5). ผลการประเมินความพึงพอใจของผู้เรียนระดับประถมศึกษา หลังการใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เพื่อส่งเสริมสมรรถนะในการคิด โดยภาพรวมผู้เรียนมีคะแนนเฉลี่ยความพึงพอใจอยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย 4.86 จะได้ค่าสัดส่วนเท่ากับ 0.97 ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05