การพัฒนาห้องสมุดเพื่อส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นความร่วมมือระหว่างห้องสมุดวิทยาลัยและชุมชน ตำบลเมืองเก่า อำเภอเมือง จังหวัดสุโขทัย

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research) มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาสภาพปัญหาและความต้องการในการพัฒนาห้องสมุดวิทยาลัยนาฏศิลปสุโขทัย และการพัฒนาห้องสมุดวิทยาลัยเพื่อส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นโดยความร่วมมือระหว่างห้องสมุดวิทยาลัยกับชุมชน ตำบลเมืองเก่า อำเภอเมือง จังหวัดสุโขทัย วิธีดำเนินการวิจัยแบ่งออกเป็น 3 ระยะ คือ ระยะที่ 1 ห้องสมุดสู่การพัฒนา ระยะที่ 2 เวทีภูมิปัญญาท้องถิ่น “คนดีศรีสุโขทัย” และระยะที่ 3 ร่วมจิตสร้างสรรค์การเรียนรู้ เป็นเวลา 12 เดือน ตั้งแต่เดือนพฤษภาคม 2563 ถึงเดือนเมษายน 2564 ผู้ให้ข้อมูลหลักประกอบด้วย คณะกรรมการห้องสมุด คณะกรรมการประจำวิทยาลัย คณาจารย์วิทยาลัยนาฏศิลปสุโขทัย นักเรียน นักศึกษา ภูมิปัญญาท้องถิ่น สมาชิกองค์การบริหารส่วนตำบลเมืองเก่า และครู กศน.ตำบล จำนวน 610 คน เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลเป็นแบบสัมภาษณ์อย่างไม่เป็นทางการ แบบสังเกตและแบบสอบถาม ซึ่งข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์ การสังเกต การสอบถามและการพูดคุยสนทนากลุ่ม ใช้วิธีวิเคราะห์เนื้อหา ตรวจสอบข้อมูลโดยกระทำควบคู่ไปกับการเก็บข้อมูลภาคสนาม จากนั้นนำข้อมูลที่วิเคราะห์แล้วมาจำแนกและจัดหมวดหมู่ เชื่อมโยงตีความ และสร้างข้อสรุป ผลการศึกษาพบว่า 1) ห้องสมุดวิทยาลัยนาฏศิลปสุโขทัย อำเภอเมือง จังหวัดสุโขทัย ได้รับการพัฒนาสู่มาตรฐานห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา พ.ศ.2544 ตามประกาศทบวงมหาวิทยาลัยด้วย ความร่วมมือระหว่างวิทยาลัยและชุมชน ทุกฝ่ายมีส่วนร่วมศึกษาสภาพปัญหาและความต้องการในการพัฒนาห้องสมุดและรูปแบบกระบวนการเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นของสำนักวิทยาบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ มหาวิทยาลัย ราชภัฏพิบูลสงคราม ตำบลพลายชุมพล อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก ได้ผ่านการตรวจประเมินห้องสมุดสีเขียว ในระดับดีเยี่ยม (เหรียญทอง) ประจำปี 2563 นำข้อมูลที่ได้รับมาประยุกต์ใช้ ก่อให้เกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืนและเป็นระบบสู่เป้าหมาย เป็นแหล่งเรียนรู้ที่ทันสมัยตรงกับความต้องการของผู้ใช้บริการ รวมถึงการจัดกิจกรรมในรูปแบบต่างๆ ที่ได้รับความร่วมมือจากชุมชนและ 2) การพัฒนาห้องสมุดเพื่อส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่น เป็นความภาคภูมิใจที่ชุมชน มีส่วนร่วมในการจัดการศึกษาเพื่อส่งเสริมด้านภูมิปัญญาท้องถิ่น โดยมีห้องสมุดเป็นฝ่ายประสานงานบริหารจัดการให้ท้องถิ่นเข้ามามีส่วนร่วมในการนำภูมิปัญญาท้องถิ่นถ่ายทอดข้อมูลสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์และภูมิปัญญาท้องถิ่น สื่อถึงความสำคัญที่ทรงคุณค่าของท้องถิ่นให้กับนักเรียน นักศึกษาและผู้ใช้บริการ ทำให้เกิดกระบวนการเรียนรู้ที่เอื้ออาทร ตระหนักถึงความสำคัญของชุมชนท้องถิ่น สร้างจิตสำนึก ให้ผู้เรียนรักชุมชนสร้างความสมานสามัคคีในหมู่คณะ ก่อให้เกิดการศึกษาค้นคว้า เรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ยั่งยืนบนฐานสังคมแห่งการเรียนรู้