การยกระดับศักยภาพร่วมกันของกลุ่มคนสามวัย เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ทางการท่องเที่ยวบนฐานอัตลักษณ์ชุมชน เมืองโบราณเวียงลอ อำเภอจุน จังหวัดพะเยา

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีจุดประสงค์เพื่อ 1) เพื่อพัฒนาคุณภาพผลิตภัณฑ์ทางการท่องเที่ยวบนฐานอัตลักษณ์ชุมชน ทั้งด้านมูลค่าและคุณค่า 2) เพื่อยกระดับศักยภาพร่วมกันของกลุ่มคนสามวัยและภาคีเครือข่ายเพื่อความยั่งยืน 3) เพื่อประเมินรายได้ และอาชีพเสริม ก่อนและหลังของผู้เข้าร่วมโครงการวิจัย โดยมีประชากรใช้ในงานวิจัยเป็นกลุ่มคนสามวัยคือ กลุ่มผู้สูงอายุ กลุ่มคนวัยแรงงาน และกลุ่มเยาวชนที่ ที่อาศัยอยู่ในตำบลลอ และตำบลหงส์หิน อำเภอจุน จังหวัดพะเยา และมีกลุ่มตัวอย่าง คือ กลุ่มธุรกิจชุมชน จำนวน 5 กลุ่ม, แกนนำชุมชน และ สมาชิกชุมชน รวมทั้งสิ้น จำนวน 50 คน มีวิธีดำเนินการวิจัยที่ผสมผสานการวิจัยแบบมีส่วนร่วม (Participatory Research) กับการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) รวมทั้งเทคนิควิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) เข้าด้วยกัน การวิเคราะห์ข้อมูลจะเริ่มต้นตั้งแต่เริ่มการวิจัยและดำเนินไปเรื่อยๆ จนสิ้นสุดการวิจัยการวิเคราะห์ข้อมูลเป็นกระบวนการสร้างองค์ความรู้ทางภูมิปัญญา และยกระดับ ศักยภาพร่วมกันของกลุ่มคนสามวัย ผลการศึกษาพบว่า ชุมชนได้อัตลักษณ์ผลิตภัณฑ์ชุมชน จำแนกออกเป็น 1) ทุนทางธรรมชาติที่ 2) แหล่งโบราณสถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ที่ 3) วิถีการดำรงชีพและทรัพยากรที่เกี่ยวข้อง เช่น ปลาแม่น้ำอิง        4) ภูมิปัญญาท้องถิ่น การจักสาน นำอัตลักษณ์ที่ได้จัดอบรม พัฒนาผลิตภัณฑ์ร่วมกันกับผู้เชี่ยวชาญด้านการออกแบบผลิตภัณฑ์ จากแบรนด์ Vassana (วาสนา) ได้ผลิตภัณฑ์ต้นแบบของที่ระลึก เอกลักษณ์ที่ได้มาถูกขัดเกลาเพื่อสร้างผลิตภัณฑ์ต้นแบบของที่ระลึกอันเป็นมงคลที่เสริมสิริมงคลและขวัญกำลังใจ โดยยังคงรักษาเอกลักษณ์ของเมืองโบราณเวียงลอ โดยร่วมมือกับผู้เชี่ยวชาญหรือนักวิชาการด้านการออกแบบผลิตภัณฑ์ จากแบรนด์วาสนา ได้ของที่ระลึกอันเป็นมงคลทำจากไม้ไผ่ซึ่งเป็นทรัพยากรในท้องถิ่น นอกจากนี้ทักษะการจักสานยังเป็นหัตถกรรมที่แสดงถึงความรู้และภูมิปัญญาที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษอันทรงคุณค่า สรุปตามวัตถุประสงค์ข้อที่ 1 ได้ว่า การพัฒนาคุณภาพผลิตภัณฑ์ต้องให้ความสำคัญกับประเด็นหลัก คือ 1) การพัฒนาด้านภูมิปัญญา  2) ด้านคุณภาพผลิตภัณฑ์ เพิ่มมูลค่าของฝาก 3) การพัฒนาด้านกิจกรรมท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์  วัตถุประสงค์ข้อที่ 2 การยกระดับศักยภาพร่วมกันของกลุ่มคนสามวัยและภาคีเครือข่ายเพื่อความยั่งยืน ส่งเสริมการจัดตั้งกลุ่มธุรกิจชุมชน เวียงลอคราฟท์ (Wiang Lor Craft) มีสมาชิกเริ่มแรกจำนวน 20 คน มีโครงสร้างองค์กรของกลุ่ม และมีการมอบหมายบทบาทหน้าที่ที่เหมาะสมโดย 1) ผู้สูงอายุ มีบทบาทคือ การเป็นผู้นำในการถ่ายทอดองค์ความรู้ 2) กลุ่มคนวัยทำงาน มีบทบาทที่สำคัญคือ การสร้างสรรค์รูปแบบผลิตภัณฑ์ที่มีความหลากหลาย และการบริหารจัดการกลุ่ม 3) กลุ่มเยาวชน มีบทบาทคือ สื่อสารการตลาดกับลูกค้า  เพื่องานประชาสัมพันธ์ผ่านเพจเฟสบุ๊ค ผ่านกิจกรรมของสมาชิกกลุ่ม สัปดาห์ละ 1 ครั้ง   วัตถุประสงค์ข้อที่ 3 พบว่า  จำนวนสมาชิกกลุ่มอาชีพ เพิ่มขึ้นร้อยละ 72.73 สมาชิกชุมชนมีอาชีพเสริม เพิ่มขึ้นร้อยละ 36.36 สมาชิกชุมชน มีรายได้จากการทำอาชีพ เพิ่มขึ้นร้อยละ 36.36 สมาชิกชุมชน มีการจำหน่ายผลิตภัณฑ์ผ่านช่องทางออนไลน์ เพิ่มขึ้นร้อยละ 9.09