ทรัพย์เสมือนจริงกับความผิดทางอาญาเกี่ยวกับทรัพย์

บทคัดย่อ

แม้ทรัพย์เสมือนจริงจะเป็นเพียงวัตถุเสมือนที่ไม่อาจจับต้องได้และไม่มีรูปร่างทางกายภาพ แต่วัตถุเหล่านี้อาจถูกหวงกันและถือเอาได้ และยังมีคุณค่าต่อผู้ใช้และมีราคาทางการค้า ส่งผลให้เกิดมูลค่าทางเศรษฐกิจในโลกแห่งความเป็นจริงและกลายเป็นสินค้าหรือวัตถุที่มีมูลค่าสำคัญในเศรษฐกิจดิจิทัลในปัจจุบัน อย่างไรก็ดี เมื่อทรัพย์เสมือนจริงเป็นวัตถุไม่มีรูปร่าง จึงไม่เป็นทรัพย์ตามความหมายในมาตรา 137 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ทรัพย์เสมือนจริงจึงไม่เป็นวัตถุแห่งการกระทำในความผิดทางอาญาที่มี “ทรัพย์” เป็นวัตถุแห่งการกระทำได้ ดังนั้น เมื่อทรัพย์เสมือนจริงไม่ใช่ทรัพย์ตามบทนิยามแห่งกฎหมาย การลักเอาวัตถุเสมือนจริงของผู้อื่นไปหรือการเบียดบังเอาทรัพย์เสมือนจริงของผู้อื่นไปโดยทุจริต ศาลในประเทศไทยอาจพิจารณาว่าการกระทำเหล่านี้ไม่เป็นความผิดฐานลักทรัพย์หรือความผิดฐานยักยอกตามกฎหมายอาญา การคุ้มครองทางอาญาต่อทรัพย์เสมือนจริงนั้นสำคัญต่อปัจเจกชนซึ่งสร้างมูลค่าและประโยชน์ทางเศรษฐกิจจากทรัพย์เสมือนจริงที่อยู่ในความยึดถือครอบครองของตน นอกจากนี้การคุ้มครองในทางอาญาเกี่ยวกับทรัพย์เสมือนจริงยังมีผลอย่างยิ่งยวดต่อความน่าเชื่อถือในระบบเศรษฐกิจในยุคดิจิทัล กฎหมายอาญาในส่วนความผิดเกี่ยวกับทรัพย์จึงควรได้รับการแก้ไขเพื่อให้การปรับใช้กฎหมายอาญานั้นครอบคลุมถึงความผิดต่อทรัพย์เสมือนจริงอย่างเหมาะสม การแก้ไขปรับปรุงกฎหมายนั้นอาจทำได้ใน 2 แนวทาง กล่าวคือ (1) การบัญญัติความรับผิดทางอาญาเกี่ยวกับความผิดซึ่งกระทำต่อทรัพย์เสมือนจริงไว้เป็นบทบัญญัติเฉพาะ หรือ (2) การตีความตัวบทกฎหมายที่บังคับใช้อยู่เสียใหม่เพื่อให้สอดคล้องกับการกระทำของมนุษย์และสภาพสังคมในปัจจุบัน กล่าวคือ การวิเคราะห์ศัพท์ทางกฎหมายคำว่า “ทรัพย์” ในทางอาญาไม่ควรยึดติดกับมาตรา 137 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ แต่คำว่า “ทรัพย์” ในทางอาญาควรได้รับการตีความใหม่ให้ครอบคลุมถึงการกระทำอันมิชอบต่อทรัพย์เสมือนจริงอันอยู่ในความหวงกันหรือการใช้ประโยชน์ของบุคคลหนึ่ง โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อคุ้มครองสิทธิของบุคคลนั้นในอันที่จะใช้ประโยชน์ทั้งในทางส่วนตัวและในการแสวงหาประโยชน์ทางเศรษฐกิจจากทรัพย์เสมือนจริงที่อยู่ในอำนาจหวงกันของตน และเพื่อรักษาความเรียบร้อยและความสงบสุขในสังคม