การหันเหผู้กระทำผิดออกจากระบบกระบวนการยุติธรรมทางอาญา: ศึกษากรณีการหันเหในชั้นก่อนฟ้องในประเทศไทย

บทคัดย่อ

การหันเหผู้กระทำผิดออกจากกระบวนการยุติธรรมทางอาญา เป็นกระบวนการยุติธรรมทางเลือกที่มุ่งแก้ไขปัญหาของการบริหารกระบวนการยุติธรรมทางอาญากระแสหลัก อาทิ ปัญหาคดีอาญาล้นระบบและนักโทษล้นเรือนจำ ในขณะที่ผู้กระทำผิดก็ได้รับการปฏิบัติด้วยวิธีการที่เหมาะสม สอดคล้องกับความร้ายแรงของการกระทำผิดโดยคำนึงถึงความแตกต่างของผู้กระทำผิดเป็นรายบุคคล อย่างไรก็ตาม มาตรการหันเหคดีในชั้นก่อนฟ้องตามพระราชบัญญัติฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติด พ.ศ. 2545 พระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2553 และพระราชบัญญัติการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท พ.ศ. 2562 ยังมีข้อจำกัดทางกฎหมายบางประการที่อาจส่งผลให้การหันเหผู้ต้องหาว่ากระทำผิดออกจากกระบวนการยุติธรรมทางอาญากระแสหลัก
ไม่สามารถดำเนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพตามวัตถุประสงค์ ด้วยเหตุนี้ ผู้เขียนจึงได้ทำการศึกษาเปรียบเทียบมาตรการหันเหคดีในชั้นก่อนฟ้องของประเทศไทยกับประเทศอังกฤษเพื่อจัดทำข้อเสนอแนะในการแก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายเพื่อพัฒนามาตรการหันเหคดีในชั้นก่อนฟ้องของประเทศไทยดังต่อไปนี้ กล่าวคือ (1) แก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติด พ.ศ. 2545 มาตรา 19 ในส่วนของฐานความผิดที่ผู้ต้องหามีสิทธิเข้ารับการบำบัดฟื้นฟูให้ขยายความรวมถึงกระทำผิดฐานอื่น ๆ สืบเนื่องจากการใช้สารเสพติด (2) แก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2553 มาตรา 86 ในส่วนที่เกี่ยวกับประวัติเกี่ยวกับการต้องโทษจำคุกของเด็กและเยาวชนควรกำหนดให้เป็นเพียงเงื่อนไขประกอบการพิจารณาที่จะใช้มาตรการพิเศษแทนการดำเนินคดีอาญาเท่านั้น มิใช่เงื่อนไขในการตัดสิทธิ (3) แก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท พ.ศ. 2562 มาตรา 57 ในส่วนที่เกี่ยวกับบันทึกข้อตกลงระหว่างผู้ต้องหาว่ากระทำผิดและผู้เสียหายกล่าวคือแม้ผู้ต้องหาจะได้ปฏิบัติตามบันทึกข้อตกลงครบถ้วนแล้ว พนักงานอัยการหรือพนักงานสอบสวนผู้มีอำนาจสามารถพิจารณากำหนดมาตรการในการแก้ไขหรือป้องกันมิให้ผู้ต้องหาหวนกลับมากระทำผิดซ้ำได้