พัฒนาการกฎหมายไทยและกฎหมายสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวเกี่ยวกับการเลือกศาลและการยอมรับคำพิพากษาศาลต่างประเทศ

บทคัดย่อ

หลังจากที่ประมวลวิธีพิจารณาความแพ่ง (พ.ศ. 2477) มาตรา 7 ที่ยอมให้คู่ความเสนอคำฟ้องต่อศาลที่คู่ความตกลงกันและระบุไว้ในสัญญาได้ถูกยกเลิกไปเมื่อ พ.ศ. 2534 โดยประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง (ฉบับที่ 12) ประเทศไทยได้ออกพระราชบัญญัติหลายฉบับในช่วงปี พ.ศ. 2534 ถึง พ.ศ. 2560 เกี่ยวกับการรับขนระหว่างประเทศและกฎหมายเกี่ยวกับความรับผิดทางแพ่งจากมลพิษน้ำมัน จากการศึกษากฎหมายขนส่งระหว่างประเทศ 4 ฉบับที่ตราขึ้นในช่วงเวลาดังกล่าว ได้แก่ พระราชบัญญัติการขนส่งต่อเนื่องหลายรูปแบบ พ.ศ. 2548 พระราชบัญญัติการรับขนของทางถนนระหว่างประเทศ พ.ศ. 2556 พระราชบัญญัติการรับขนคนโดยสารทางถนนระหว่างประเทศ พ.ศ. 2557 และพระราชบัญญัติการรับขนทางอากาศระหว่างประเทศ พ.ศ. 2558 (รวมทั้ง พระราชบัญญัติการรับขนทางอากาศระหว่างประเทศ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2560) พบว่ากฎหมายเหล่านี้มีที่มาจากอนุสัญญาและความตกลงระหว่างประเทศที่ประเทศไทยเป็นภาคี ทำให้โจทก์มีสิทธิเลือกฟ้องคดีต่อศาลใดศาลหนึ่งที่กำหนดไว้ในกฎหมายและบางฉบับยอมรับข้อตกลงของคู่สัญญาในการเลือกศาลที่มีเขตอำนาจพิจารณาคดีทั้งข้อตกลงที่ทำขึ้นและระบุไว้ในเอกสารการขนส่งและข้อตกลงที่ทำขึ้นเพื่อเลือกศาลใด ๆ หลังจากเกิดสิทธิเรียกร้องขึ้นแล้ว ทำให้เกิดพัฒนาการของกฎหมายไทย ส่วนกฎหมายเกี่ยวกับเรื่องมลพิษน้ำมัน 2 ฉบับ คือ พระราชบัญญัติความรับผิดทางแพ่งต่อความเสียหายจากมลพิษน้ำมันอันเกิดจากเรือ พ.ศ. 2560 และ พระราชบัญญัติการเรียกเงินสมทบเข้ากองทุนระหว่างประเทศเพื่อชดใช้ความเสียหายจากมลพิษน้ำมันอันเกิดจากเรือ พ.ศ. 2560 แสดงให้เห็นพัฒนาการอีกก้าวหนึ่งที่ยอมรับคำพิพากษาศาลต่างประเทศ (แต่เฉพาะเรื่องความเสียหายจากมลพิษน้ำมัน) และชี้ให้เห็นถึงอิทธิพลของทฤษฎีทวินิยม (Dualism) แต่ประเทศไทยก็ยังไม่มีกฎหมายที่บัญญัติรายละเอียดการยอมรับคำพิพากษาศาลต่างประเทศ เอกสารที่ต้องใช้และกระบวนพิจารณาที่ใช้ได้เป็นการทั่วไป เมื่อเปรียบเทียบกับกฎหมายของสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) ซึ่งได้รับอิทธิพลจากทฤษฎีเอกนิยม (Monism) ประเทศไทยและสปป.ลาว ร่วมกันลงนามกรอบความตกลงอาเซียนว่าด้วยการขนส่งต่อเนื่องหลายรูปแบบ (ASEAN Framework Agreement on Multimodal Transport) และความตกลงว่าด้วยการขนส่งข้ามพรมแดนในกลุ่มอนุภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขง (Great Mekong Subregion Cross-Border Transport Agreement หรือ GMS) ภาคผนวก 5 และภาคผนวก 10 ว่าด้วยการขนส่งผู้โดยสารและสินค้าซึ่งมีบทบัญญัติเรื่องการเลือกศาลและใช้บังคับในสปป.ลาว ในส่วนของกฎหมายเกี่ยวกับมลพิษน้ำมัน สปป.ลาวไม่มีกฎหมายในลักษณะเดียวกับกฎหมายไทยเกี่ยวกับเรื่องมลพิษน้ำมัน 2 ฉบับที่กล่าวถึงข้างต้น แต่สปป.ลาวมีกฎหมายการดำเนินคดีแพ่งฉบับใหม่ ค.ศ. 2012 ที่บัญญัติการยอมรับคำพิพากษาของศาลต่างประเทศ เงื่อนไขการยอมรับ เอกสารที่ต้องใช้และกระบวนพิจารณา จึงมีปัญหาด้วยว่าประเทศไทยควรจะพัฒนากฎหมายเรื่องการยอมรับคำพิพากษาศาลต่างประเทศอย่างไร