แนวทางการพัฒนากฎหมายเกี่ยวกับการสืบเสาะข้อเท็จจริง ในคดีอาญาที่เด็กและเยาวชนกระทำความผิด

บทคัดย่อ

การสืบเสาะข้อเท็จจริงเกี่ยวกับตัวเด็กหรือเยาวชนผู้กระทำความผิดในคดีอาญาภายใต้พระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2553 เกิดขึ้นได้ทั้งในชั้นก่อนการพิจารณาและชั้นพิจารณาของศาล โดยกฎหมายกำหนดให้ผู้อำนวยการสถานพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชนเป็นผู้มีหน้าที่ดำเนินการจัดทำรายงานการสืบเสาะแล้วส่งให้กับพนักงานสอบสวน พนักงานอัยการ หรือศาล แล้วแต่กรณี การจัดทำรายงานการสืบเสาะจึงมีความสำคัญต่อกระบวนการยุติธรรมทางอาญาสำหรับเด็กและเยาวชนเนื่องจากจะช่วยทำให้บุคคลที่มีหน้าที่ตามกฎหมาย รู้จักและมีข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับตัวผู้กระทำความผิด อันจะนำไปสู่การเลือกใช้เครื่องมือในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่ฝ่าฝืนต่อกฎหมายและให้โอกาสกับผู้กระทำความผิดได้กลับเข้าสู่สังคมปกติต่อไป อย่างไรก็ตามบทบัญญัติของกฎหมายที่เกี่ยวข้องของราชอาณาจักรไทยยังมีปัญหาสำคัญบางประการ ได้แก่ การกำหนดให้ดุลยพินิจในการงดการสืบเสาะทั้งฉบับ การกำหนดให้ดุลยพินิจในการงดการสืบเสาะบางประเด็น และการกำหนดตัวผู้มีอำนาจสั่งงดการสืบเสาะ ซึ่งปัญหาเหล่านี้อาจส่งผลต่อประสิทธิภาพในการแก้ไขฟื้นฟูผู้กระทำความผิดที่เป็นเด็กและเยาวชนต่อไป

ด้วยเหตุนี้เพื่อเป็นการพัฒนากฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการสืบเสาะข้อเท็จจริงในคดีอาญาที่เด็กและเยาวชนกระทำความผิดของราชอาณาจักรไทย การวิจัยได้เสนอแนะให้แก้ไขบทบัญญัติมาตรา 82(1) แห่งพระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2553 โดยตัดข้อความที่ให้ดุลยพินิจผู้อำนวยการสถานพินิจเพื่องดการสืบเสาะข้อเท็จจริงในคดีอาญาออก พร้อมกับเสนอแนะให้มีการแก้ไขระเบียบกระทรวงยุติธรรม ว่าด้วยการสืบเสาะและพินิจข้อเท็จจริงเกี่ยวกับเด็กหรือเยาวชน พ.ศ. 2554 ข้อ 4 วรรคสอง โดยกำหนดให้ทำการสืบเสาะข้อเท็จจริงและทำรายงานในข้อเท็จจริงสำคัญทั้ง 4 ข้อ อันได้แก่ ข้อเท็จจริงด้านสภาพร่างกาย ข้อเท็จจริงด้านสังคมหรือสิ่งแวดล้อม ข้อเท็จจริงด้านสติปัญญา นิสัย บุคลิกภาพ และข้อเท็จจริงด้านสภาพจิต โดยไม่เปิดโอกาสให้บุคคลที่มีหน้าที่สืบเสาะมีการใช้ดุลยพินิจในการงดการสืบเสาะข้อเท็จจริงในประเด็นใดประเด็นหนึ่งหรือหลายประเด็นได้ เว้นแต่เป็นกรณีที่ไม่อาจดำเนินการสืบเสาะได้อย่างแท้จริง