ปัญหาและแนวทางปรับปรุงเสรีภาพในการพูดของสมาชิกรัฐสภาในระบบกฎหมายไทย

บทคัดย่อ

เสรีภาพในการพูด (Freedom of speech) เป็นเอกสิทธิ์และความคุ้มกันที่สำคัญในการช่วยส่งเสริมให้การปฏิบัติหน้าที่อภิปรายและลงมติในรัฐสภาได้อย่างอิสระจากการแทรกแซงขององค์กรอื่น เนื่องจากเป็นเอกสิทธิ์ที่จะคุ้มครองให้ถ้อยคำที่สมาชิกรัฐกล่าวในที่ประชุมสภาและคณะกรรมาธิการไม่สามารถถูกนำไปดำเนินคดีในศาลได้ โดยรัฐธรรมนูญของประเทศไทยได้มีการรับรองเอกสิทธิ์และความคุ้มกันเกี่ยวกับเสรีภาพในการพูดของสมาชิกรัฐสภามาตั้งแต่พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยาม (ฉบับชั่วคราว) พ.ศ. 2475 จนกระทั่งถึงรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน (รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560) แต่อย่างไรก็ตามเอกสิทธิ์และความคุ้มกันดังกล่าวก็มีพลวัตรเปลี่ยนแปลงมาโดยตลอดตามความเสื่อมถอยของระบอบเสรีประชาธิปไตยในประเทศไทยซึ่งสามารถแบ่งออกมาเป็น 3 ช่วง ได้แก่ ช่วงแรก เอกสิทธิ์และความคุ้มกันเสรีภาพในการพูดของสมาชิกรัฐสภาตามพระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยาม (ฉบับชั่วคราว) พ.ศ. 2475 ที่มีการคุ้มครองในลักษณะเด็ดขาดต่อถ้อยคำและการลงมติของสมาชิกรัฐสภาเท่านั้น ช่วงที่สอง (พ.ศ.2475-2535) ช่วงที่เอกสิทธิ์และความคุ้มกันเสรีภาพในการพูดของสมาชิกรัฐสภาได้มีการขยายความคุ้มครองที่ลักษณะเด็ดขาดไปถึงคณะกรรมาธิการและบุคคลที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับกระบวนการของรัฐสภาและช่วงที่สาม (พ.ศ. 2535 กระทั่งถึงปัจจุบัน) ช่วงที่เอกสิทธิ์และความคุ้มกันเสรีภาพในการพูดของสมาชิกรัฐสภาเป็นการคุ้มครองที่มีลักษณะไม่เด็ดขาด โดยหากมีการเผยแพร่การถ่ายทอดประชุมรัฐสภาทางวิทยุ ทางโทรทัศน์ หรือทางอื่น ๆ และถ้อยคำที่สมาชิกรัฐสภากล่าวในที่ประชุมมีลักษณะที่ฝ่าฝืนมาตรฐานจริยธรรมร้ายแรง หรือกล่าวถึงบุคคลภายนอกโดยมีลักษณะเป็นความผิดตามกฎหมาย บุคคลภายนอกก็สามารถนำถ้อยคำของสมาชิกรัฐสภาดังกล่าวไปดำเนินคดีต่อศาลได้เช่นเดียวกัน