การพัฒนาและแก้ไขกฎหมายว่าด้วยการส่งเสริมการพัฒนา และคุ้มครองสถาบันครอบครัว

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา วิเคราะห์ รวบรวมข้อมูลเชิงวิชาการ ตลอดจนจัดทำแนวทางในการปรับปรุง และพัฒนากฎหมายว่าด้วยการส่งเสริมการพัฒนาและคุ้มครองสถาบันครอบครัวให้เกิดประโยชน์สูงสุด เพื่อนำไปสู่จัดทำร่างกฎหมายว่าด้วยการส่งเสริมการพัฒนาและคุ้มครองสถาบันครอบครัว ให้สอดคล้องเหมาะสมกับสภาพการณ์ของสังคมไทยในปัจจุบัน โดยศึกษาเปรียบเทียบจากกฎหมายไทยที่เกี่ยวข้อง อนุสัญญาระหว่างประเทศ กฎหมายต่างประเทศ รวมถึงเก็บข้อมูลจากการรับฟังความคิดเห็นจากประชาชน ผู้ที่เกี่ยวข้องกับงานด้านความรุนแรงในครอบครัว และผู้ทรงคุณวุฒิโดยวิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก การประชุมกลุ่มย่อย และการจัดเวทีวิพากษ์ร่างกฎหมาย

ในประเทศไทยพบว่า ปัญหาความรุนแรงในครอบครัวมีแนวโน้มที่จะสูงขึ้น อีกทั้งยังเป็นปัญหาที่ละเอียดอ่อน ซับซ้อน และต้องมีกลไกทางกฎหมายเฉพาะที่แตกต่างจากการกระทำความผิดอาญาทั่วไป ทั้งนี้เพื่อบรรลุเป้าหมายในการแก้ปัญหาอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืนจึงจำเป็นต้องมีมาตรการทางกฎหมายรองรับทั้งในเชิงป้องกันก่อนเกิดเหตุความรุนแรงในครอบครัวและในเชิงคุ้มครองผู้ถูกกระทำด้วยความรุนแรงในครอบครัว รวมถึงกำหนดกระบวนการแก้ไข ฟื้นฟู และให้โอกาสในการกลับตัวเพื่อรักษาความสัมพันธ์ของคนในครอบครัว ทั้งนี้ ในส่วนของมาตรการเชิงคุ้มครองนั้น ประเทศไทยมีกฎหมายที่ใช้บังคับคือ พระราชบัญญัติการคุ้มครองผู้ถูกกระทำด้วยความรุนแรงในครอบครัว พ.ศ. 2550 ซึ่งกำลังอยู่ระหว่างการแก้ไขปรับปรุง ในขณะที่พระราชบัญญัติส่งเสริมการพัฒนาและคุ้มครองสถาบันครอบครัว พ.ศ. 2562 ซึ่งเป็นกฎหมายที่กำหนดมาตรการเชิงป้องกันก่อนเกิดเหตุได้ถูกชะลอการใช้บังคับด้วยข้อจำกัดบางประการ ทำให้ในปัจจุบันยังมีช่องว่างทางกฎหมายที่จะขับเคลื่อนมาตรการเชิงป้องกันก่อนเกิดเหตุ ผู้เขียนจึงศึกษาและนำเสนอกรอบแนวคิดและร่างพระราชบัญญัติส่งเสริมการพัฒนาและคุ้มครองสถาบันครอบครัว พ.ศ. ... โดยมีวัตถุประสงค์ให้ใช้บังคับควบคู่กับร่างพระราชบัญญัติการคุ้มครองผู้ถูกกระทำด้วยความรุนแรงในครอบครัว พ.ศ. ... ซึ่งสาระสำคัญของร่างกฎหมายฉบับนี้ประกอบด้วย การแก้ไขบทนิยามให้เหมาะสมมากยิ่งขึ้น จัดโครงสร้างการดำเนินงานเชิงป้องกันที่มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น กำหนดบทบาทหน้าที่ของคณะกรรมการและผู้มีส่วนเกี่ยวข้องให้ชัดเจนมากยิ่งขึ้น เน้นการส่งเสริมบทบาทของเครือข่ายในการดำเนินการให้บรรลุวัตถุประสงค์ทางกฎหมายในรูปแบบของการประสานความร่วมมือเชิงบูรณาการจากหลายภาคส่วน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการประสานความร่วมมือกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและภาคประชาสังคมในแต่ละพื้นที่ รวมทั้งตัดทอนบทบัญญัติแห่งพระราชบัญญัติส่งเสริมการพัฒนาและคุ้มครองสถาบันครอบครัว พ.ศ. 2562 ซึ่งทับซ้อนกับบทบัญญัติแห่งร่างพระราชบัญญัติการคุ้มครองผู้ถูกกระทำด้วยความรุนแรงในครอบครัว พ.ศ. ... เพื่อให้การดำเนินการต่าง ๆ ภายใต้กฎหมายทั้งสองฉบับเป็นไปในลักษณะคู่ขนานอย่างมีประสิทธิภาพ ปฏิบัติได้จริง มีเอกภาพ และบรรเทาปัญหาความรุนแรงในครอบครัวในประเทศไทยได้อย่างยั่งยืน