ปัญหาข้อกฎหมายว่าด้วยการใช้บทกฎหมายยกเว้นความผิดในคดีข้อหาความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 โดยการเทียบเคียงบทกฎหมายที่ใกล้เคียงอย่างยิ่ง

บทคัดย่อ

ปัญหาสำคัญประการหนึ่งเกี่ยวกับการใช้การตีความประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 คือ ปัญหาที่ว่า ในระบบกฎหมายไทย ศาลสามารถนำมาตรา 329 มาปรับใช้เป็นเหตุยกเว้นความผิดให้จำเลยที่ถูกฟ้องในข้อหาความผิดตามมาตรา 112 โดยการเทียบบทกฎหมายที่ใกล้เคียงอย่างยิ่ง (Analogy) ได้หรือไม่ ซึ่งในปัญหานี้ นักนิติศาสตร์ไทยมีแนวความเห็นเป็นสองแนวทางที่ขัดแย้งกัน และเมื่อวิเคราะห์ปัญหาดังกล่าวด้วยหลักเกณฑ์หรือแนวทางในการปรับใช้บทกฎหมายที่ใกล้เคียงอย่างยิ่งตามแนวทางที่ รศ. ดร. สมยศ เชื้อไทย อธิบายไว้ คือ การพิจารณาประเภทของบทบัญญัติว่าเป็นบทหลักหรือบทยกเว้น การพิจารณาว่ามีเหตุผลเพียงพอจะเทียบเคียงได้หรือมีเหตุผลพิเศษห้ามไว้ และการพิจารณาสาระสำคัญแห่งบทบัญญัติที่กำลังพิจารณาจะนำมาใช้โดยการเทียบเคียง จะพบว่า แก่นหรือส่วนสำคัญของปัญหาที่นักนิติศาสตร์ไทยถกเถียงกันเกี่ยวกับการนำมาตรา 329 มาปรับใช้โดยการเทียบเคียง คือ สถานะอันล่วงละเมิดมิได้ของพระมหากษัตริย์ซึ่งกำหนดไว้ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 6 ว่าเป็นส่วนที่เป็นสาระสำคัญหรือส่วนที่ตัดสินว่าจะนำมาตรา 329 มาใช้โดยการเทียบเคียงได้หรือไม่ และในการที่จะตอบปัญหาข้างต้นได้อย่างชัดเจน จะต้องค้นหาเจตนารมณ์หรือความมุ่งหมายของมาตรา 329 และผู้เขียนเสนอว่า จำเป็นที่ควรจะต้องศึกษาวิเคราะห์ทั้งในเชิงกฎหมาย ประวัติศาสตร์กฎหมาย การศึกษากฎหมายเปรียบเทียบระหว่างระบบกฎหมายไทยกับระบบกฎหมายของประเทศในระบอบเสรีประชาธิปไตยอื่น ๆ การศึกษาเชิงนิติสังคมศาสตร์ในสภาพสังคมไทยที่เป็นจริงในปัจจุบันและความเป็นสังคมพุทธ และการศึกษาในเชิงนิติปรัชญา ประกอบกัน เพื่อให้ได้คำตอบที่ชัดเจนว่า ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 329 มีเจตนารมณ์อย่างไร โดยหากมีคดีขึ้นสู่ศาล ศาลสามารถวิเคราะห์ในทางหลักกฎหมายไปได้เองเพราะเป็นส่วนหนึ่งหรือประเด็นย่อยของปัญหาหลักที่ต้องพิจารณาในคดีอาญาที่ว่าการกระทำของจำเลยเป็นความผิดตามฟ้องโจทก์หรือไม่ ส่วนการศึกษาปัญหาในเชิงประวัติศาสตร์กฎหมาย กฎหมายเปรียบเทียบ ปรัชญากฎหมาย และนิติสังคมศาสตร์รวมถึงนิติศาสตร์แนวพุทธ เป็นปัญหาข้อเท็จจริงที่ต้องพิจารณาเบื้องต้นเพื่อนำไปสู่การพิจารณาปัญหาหลักที่ว่าจะนำมาตรา 329 มาใช้โดยการเทียบเคียงได้หรือไม่ และในคดีอาญาภาระการพิสูจน์ในปัญหาข้อเท็จจริงที่ว่าการกระทำของจำเลยเป็นความผิดหรือไม่ตกอยู่กับโจทก์ หากโจทก์ไม่สามารถนำสืบให้ศาลเห็นจนปราศจากข้อสงสัย (Proof beyond Reasonable Doubt) ว่า สภาพทางสังคมวัฒนธรรมของประเทศไทยบ่งชี้ว่าไม่ควรนำมาปรับใช้ เมื่อพิจารณาร่วมกับข้อบ่งชี้ทางกฎหมายอื่น ๆ ศาลก็ต้องยกประโยชน์แห่งความสงสัยและฟังข้อเท็จจริงเป็นคุณแก่จำเลย อันอาจนำไปสู่การปรับใช้มาตรา 329 โดยการเทียบเคียงในการกระทำของจำเลยที่ครบองค์ประกอบความผิดตามมาตรา 112 และพิพากษายกฟ้อง