วิเคราะห์ความสอดคล้องของกฎหมายคุ้มครองผู้ถูกกระทำความรุนแรงในครอบครัวของประเทศไทยกับกฎหมายสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ

บทคัดย่อ

ขบวนการเคลื่อนไหวเพื่อสิทธิสตรีเป็นปัจจัยให้เกิดความตระหนักว่าความรุนแรงในครอบครัวไม่ได้เป็นเรื่องส่วนตัวอีกต่อไป แต่เป็นปัญหาสังคมที่เรียกร้องให้รัฐต้องมีมาตรการทางกฎหมายและมาตรการอื่นเพื่อคุ้มครองสิทธิและความปลอดภัยของผู้ถูกกระทำด้วยความรุนแรงในครอบครัว ส่งผลให้เกิดมุมมองต่อความรุนแรงในครอบครัวผ่านแนวคิดสตรีนิยม กล่าวคือ มีฐานคิดว่าความรุนแรงในครอบครัวเป็นเกิดขึ้นจากความไม่เทียมทางเพศภายใต้และเพื่อรักษาไว้ซึ่งวัฒนธรรมชายเป็นใหญ่ และอยู่บนฐานของความเข้าใจที่ละเอียดอ่อนต่อประเภทของการกระทำรุนแรง ที่ไม่จำกัดแค่ความรุนแรงเชิงกายภาพ แต่รวมถึงการบังคับควบคุม (coercive control) การมีอิทธิพลทางจิตใจ หรือเศรษฐกิจ โดยอาจมีลักษณะต่อเนื่อง สม่ำเสมอ ตามทฤษฎีเรื่องวงจรความรุนแรง (cycle of violence) และวงล้อแห่งอำนาจและการควบคุม (Power and Control wheel) หรือที่เรียกว่า“โมเดลดุลูท” (The Duluth Model) นอกจากนี้ยังมีแนวคิดในเรื่องภาวะของหญิงที่ถูกคู่ของตนทำร้ายอย่างซ้ำ ๆ (battered women syndrome) จึงลงมือทำร้ายคู่ของตน ซึ่งระบบกฎหมายที่เป็นอยู่ควรรองรับข้อต่อสู้ของผู้ที่มีภาวะเช่นนี้เพื่อการกำหนดโทษที่เหมาะสม

จากลักษณะของความรุนแรงในครอบครัวที่ซับซ้อนดังกล่าว มีประเด็นที่ต้องพิจารณาว่ารัฐมีพันธกรณีในทางกฎหมายสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศอย่างไรในการจัดการกับปัญหาความรุนแรงในครอบครัว บทความวิจัยชิ้นนี้ต้องการตอบคำถามดังกล่าว โดยศึกษาว่ากฎหมายสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศได้กำหนดบรรทัดฐาน รวมถึงแนวทางในการคุ้มครองผู้ถูกกระทำด้วยความรุนแรงในครอบครัวอย่างไรบ้าง และกฎหมายประเทศไทยสอดคล้องกับพันธกรณีทางกฎหมายระหว่างประเทศที่ประเทศไทยต้องปฏิบัติตามหรือไม่ อย่างไร จากการศึกษาพบว่าพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้ถูกกระทำด้วยความรุนแรงในครอบครัว พ.ศ. 2550 มุ่งรักษาความสัมพันธ์ในครอบครัว (family-centered approach) มากกว่าสิทธิและสวัสดิภาพของผู้ถูกกระทำตามหลักการให้ผู้ถูกกระทำเป็นศูนย์กลาง (victim/survivor-centered approach) รวมถึงยังมีปัญหาในเชิงบทบัญญัติกฎหมายและการบังคับใช้กฎหมายที่สมควรได้รับการปรับปรุงแก้ไขต่อไป