หมอยาพื้นบ้าน : ความเชื่อการรักษาโรคโดยสมุนไพรของชุมชนบ้านส่อง ตำบลตลาด อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม

บทคัดย่อ

บทความนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาความเชื่อของคนในชุมชนที่มีผลต่อการรักษาโรคโดยใช้สมุนไพรพื้นบ้านและศึกษาการเปลี่ยนแปลงรูปแบบของการใช้ยาสมุนไพร การศึกษาครั้งนี้เป็นเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้ให้ข้อมูล คือ หมอยาพื้นบ้านและคนในชุมชนบ้านส่อง ตำบลตลาด อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม จำนวน 6 ท่าน การเก็บข้อมูลด้วยวิธีการสัมภาษณ์โดยใช้เครื่องมือที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น สำหรับการเข้าถึงกลุ่มผู้ให้ข้อมูลใช้วิธีการสอบถามและการบอกเล่าจากหมอยาพื้นบ้านในชุมชน โดยเป็นการสัมภาษณ์แบบไม่เป็นทางการและการสังเกตการณ์

ผลของการศึกษาพบว่า หมอยาพื้นบ้านของชุมชนบ้านส่องให้การรักษาและดูแลสุขภาพของชาวชุมชนบ้านส่องและบุคคลภายนอก มีแรงบันดาลใจจากการมีบรรพบุรุษเป็นหมอยาพื้นบ้าน ความรู้ที่ใช้ในการรักษาเกิดจากการจดจำรวมไปถึงการศึกษาตำรา ในการรักษาใช้วิธีการซักประวัติร่วมกับการตรวจจับร่างกาย โดยใช้ความรู้จากตำราร่วมกับสมุนไพร และมนต์คาถา ซึ่งหมอยาพื้นบ้านมีข้อห้าม เช่น ห้ามใช้ช้อนร่วมกับผู้อื่น ไม่โลภ เป็นผู้มีจิตใจบริสุทธิ์ รวมถึงเป็นผู้ทุ่มเทความรู้ความสามารถในการรักษาคนไข้ให้ดีที่สุดประหนึ่งเหมือนคนในครอบครัวของตน หมอยาพื้นบ้านของชุมชนบ้านส่องเป็นผู้ที่มีการเรียนรู้ พัฒนาตำรายาให้มีความเหมาะสมในการรักษาโรค ด้วยความสัมพันธ์ของหมอยาพื้นบ้านกับชุมชนที่มีมาแต่บรรพบุรุษ ทำให้มีความผูกพันด้วยความเชื่อในจิตสำนึกและความศรัทธาที่มีมาแต่บรรพบุรุษทำให้หมอยาพื้นบ้านมีบทบาทอยู่จนถึงปัจจุบัน การศึกษาครั้งนี้จึงมีประโยชน์และองค์ความรู้เพื่อที่จะพัฒนา ปรับเปลี่ยน ประยุกต์การใช้ตัวยาสมุนไพรหรือรูปแบบการรักษาที่เปลี่ยนไปตามยุคสมัย