ตำรวจกับประเด็นการอุ้มหาย : แนวคิด ปัญหา อุปสรรค และแนวทางแก้ไข

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้นำเสนอแนวคิดเกี่ยวกับการอุ้มหาย พบว่าเป็นแนวคิดที่เกิดจากการปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าหน้าที่รัฐได้ทรมานหรือกระทำทารุณโหดร้ายและกระทำให้บุคคลเป็นผู้สูญหายต่อผู้เสียหายหรือผู้ถูกทรมานในลักษณะเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐานของประชาชนทั่วไป สาระสำคัญของพระราชบัญญัติการป้องกันและปราบปรามการทรมานและทำให้บุคคลสูญหาย พ.ศ. 2565 พบว่า มีอยู่ 3 ฐานความผิด ดังนี้ 1) ความผิดฐานกระทำทรมาน 2) ความผิดฐานกระทำการที่โหดร้าย ไร้มนุษยธรรม หรือย่ำยีศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ และ 3) ความผิดฐานกระทำให้บุคคลสูญหาย ปัญหาและอุปสรรคของการอุ้มหายจากเจ้าหน้าที่รัฐ พบว่า 1) เกิดจากการกำหนดอัตราโทษที่ไม่เหมาะสมกับความผิดสำหรับเจ้าหน้าที่รัฐ 2) เกิดจากการขาดการสร้างภูมิคุ้มกันแก่ประชาชนให้ตระหนักถึงความสำคัญเรื่องสิทธิมนุษยชน 3) เกิดจากการเยียวยาผู้เสียหายจากการถูกซ้อมและทำให้กลับคืนสู่สภาพเดิมทั้งทางร่างกายและจิตใจล่าช้า และ 4) เกิดจากการขาดการสร้างภาคีเครือข่ายภาคประชาชนให้เป็นองค์กรตรวจสอบการปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าหน้าที่รัฐ ตั้งแต่ขั้นจับกุมและควบคุมตัว ตลอดจนชั้นพนักงานสอบสวนในลักษณะคู่ขนานกับองค์กรของรัฐ และ แนวทางแก้ไขปัญหาและอุปสรรคของการอุ้มหายจากเจ้าหน้าที่รัฐ และหลักธรรม พบว่า 1) แนวทางในการสร้างภูมิต้านทานแก่ประชาชนทั่วไปให้ตระหนักถึงความสำคัญเรื่องสิทธิมนุษยชน พร้อมประยุกต์ใช้หลักเมตตา 2) แนวทางในการเยียวยาผู้เสียหายจากการถูกซ้อมและทำให้กลับคืนสู่สภาพเดิมทั้งทางร่างกายและจิตใจล่าช้า พร้อมประยุกต์ใช้หลักกรุณา และ 3) แนวทางในการสร้างภาคีเครือข่ายภาคประชาชนให้เป็นองค์กรตรวจสอบการปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าหน้าที่รัฐ ตั้งแต่ขั้นจับกุมและควบคุมตัว ตลอดจนชั้นพนักงานสอบสวนคู่ขนานกับองค์กรของรัฐ พร้อมประยุกต์ใช้หลักอวิหิงสา