อุดมการณ์ “ความเป็นแม่บ้าน” ในนิตยสารแม่บ้านช่วงปี 2520-2562

บทคัดย่อ

          บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัย มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์อุดมการณ์ “ความเป็นแม่บ้าน” ในนิตยสารแม่บ้าน ช่วงปี 2520-2562  เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพจากการศึกษาผ่านตัวบทเนื้อหาคอลัมน์ และเนื้อหางานโฆษณา ในนิตยสารแม่บ้านตั้งแต่เริ่มต้นผลิตจนสิ้นสุดการผลิต รวม 43 ปี 602 ฉบับ โดยข้อมูลที่เลือกนำมาวิเคราะห์คือตัวบทที่เป็นภาษาเขียนในงานโฆษณาและบทความ ที่แสดงความเห็นเกี่ยวกับแม่บ้าน จากมุมมองของแม่บ้านและกลุ่มบุคคลที่มีปฏิสัมพันธ์กับแม่บ้าน ผ่านกลวิธีทางภาษาที่สะท้อนอุดมการณ์ “ความเป็นแม่บ้าน” ในแต่ละช่วงทศวรรษ ตั้งแต่ปี 2520-2562 จากบริบททางเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม ซึ่งแฝงอยู่ในตัวบทที่อาจมีการเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย และอาจถูกมองข้ามไป ด้วยการนำมา “วิพากษ์” ตามแนวคิดของแฟร์คลัฟ 

            ผลการวิจัยพบว่า  อุดมการณ์ “ความเป็นแม่บ้าน” ที่สะท้อนผ่านกลวิธีการใช้ภาษาในนิตยสารแม่บ้าน ช่วงปี 2520-2562 มี 4 อุดมการณ์ ดังนี้คือ 1) อุดมการณ์ปิตาธิปไตย สะท้อนถึงสิ่งที่สังคมคาดหวังให้ผู้หญิงคือแม่บ้าน ต้องอยู่ภายใต้อำนาจของผู้ชายผู้เป็นสามี เพื่อให้ทุกคนในครอบครัวพึงใจและมีความสุข  2) อุดมการณ์บริโภคนิยม เป็นอุดมการณ์อันพึงประสงค์ชองแม่บ้าน  ที่ต้องการใช้วัตถุสิ่งของต่าง ๆ เพื่อส่งเสริมการสร้างคุณค่าของความเป็นแม่บ้านอันพึงประสงค์  3) อุดมการณ์สตรีนิยม เป็นอำนาจความสะดวกสบายทำให้เกิดความคล่องตัวที่จะทำสิ่งต่าง ๆ ได้ตามความพึงพอใจ จากการเลือกตัดสินใจทำสิ่งต่าง ๆ ด้วยตนเองได้มากขึ้นของแม่บ้าน และ 4) อุดมการณ์ตามนโยบายของรัฐบาล ปรากฏให้เห็นว่า แม่บ้านมีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อน ร่วมพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และประเทศชาติ ให้เจริญรุ่งเรืองได้  แม่บ้านจึงนับเป็นบุคคลที่มีบทบาทสำคัญของสังคมไทย  ไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าพ่อบ้านหรือผู้ชาย ณ ขณะนั้น และรวมถึงในปัจจุบัน