การสร้างเครือข่ายสุขภาพเพื่อการพึ่งตนเองในการป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออก ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านซาง อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

     การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาบริบทชุมชนและพฤติกรรมการป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออกของประชาชนในพื้นที่รับผิดชอบโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านซาง  2) เพื่อสร้างเครือข่ายสุขภาพเพื่อการพึ่งตนเองในการป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออกของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านซาง 3) เพื่อสร้างแนวทางการดำเนินกิจกรรมเครือข่ายสุขภาพเพื่อการพึ่งตนเองในการป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออกของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านซาง รูปแบบวิจัยใช้การวิจัยแบบผสานวิธีทั้งการวิจัยเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ พื้นที่การวิจัย 3 หมู่บ้าน ได้แก่ บ้านห้วยน้ำริน บ้านซาง และบ้านต้นขาม อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ กลุ่มตัวอย่าง คือ เจ้าหน้าที่สาธารณสุข จำนวน 4 คน อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน จำนวน 30 คน และประชาชนที่อยู่ในความรับผิดชอบของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านซาง 64 คน รวมทั้งสิ้น จำนวน 98 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยมี 4 ชนิด ได้แก่ แบบสัมภาษณ์เชิงลึก แบบสังเกตแบบมีส่วนร่วม แบบสอบถาม และแนวทางการสนทนากลุ่ม ข้อมูลเชิงคุณภาพ ใช้การเขียนบรรยายเชิงพรรณนา ข้อมูลเชิงปริมาณใช้สถิติพรรณนา คือ ค่าร้อยละ และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัยพบว่า
1. ชุมชนพื้นที่วิจัยทั้ง 3 แห่ง มีการระบาดของโรคไข้เลือดออกสูงเป็นอันดับที่ 3 ของจังหวัดเชียงใหม่ และมีพื้นที่ระบาดระดับ A คือ มีผู้ป่วยติดต่อกันเกินกว่า 4 สัปดาห์ใน 3 หมู่บ้าน ซึ่งหมายถึง กระบวนการควบคุมการระบาดของโรคที่ดำเนินการอยู่นั้นไม่ได้ผล หรือยังไม่เข้มแข็งพอ
2. การสร้างเครือข่ายสุขภาพพอเพียงเพื่อการพึ่งตนเอง มี 3 ระยะ คือ ระยะการวางแผนและวินิจฉัย ระยะดำเนินกิจกรรมเครือข่าย และระยะสรุปและประเมินผลเครือข่าย มีกิจกรรมทั้งหมด 8 กิจกรรม ได้แก่ การเตรียมชุมชน การวิเคราะห์สถานการณ์และกำหนดปัญหา การพัฒนาศักยภาพแกนนำ การกำหนดกิจกรรมเครือข่าย การประเมินสถานการณ์โรคและพฤติกรรมการป้องกันและควบคุม การสะท้อนคิดและนำเสนอข้อมูล การสร้างเครือข่ายสุขภาพเพื่อการพึ่งตนเอง การหาความตรงและสะท้อนคิด   
3. แนวทางการดำเนินกิจกรรมเครือข่ายสุขภาพเพื่อการพึ่งตนเอง ประกอบด้วย 7 องค์ประกอบ ได้แก่ การรับรู้ร่วมกัน การมีวิสัยทัศน์ร่วมกัน การเกิดผลประโยชน์และความสนใจร่วมกัน การมีส่วนร่วม การเสริมสร้างซึ่งกันและกัน การพึ่งพิงกัน และการแลกเปลี่ยนซึ่งกันและกัน