การศึกษารูปแบบสถาปัตยกรรมเจดีย์มอญ-พม่าในจังหวัดแพร่

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีจุดประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบสถาปัตยกรรม การประดับตกแต่งและอิทธิพลของศิลปะพม่าในเมืองแพร่ ผลการศึกษาพบว่า เจดีย์ในเมืองแพร่มีลักษณะร่วมของศิลปะพม่าช่วงสมัยอมรปุระ-มัณฑเล มีอายุอยู่ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 25 และมีความเกี่ยวข้องกับกลุ่มของชาวพม่า             ที่เข้ามารับจ้างทำสัมปทานป่าไม้ในเมืองแพร่ สามารถแบ่งได้ 2 ช่วงเวลาคือ ระยะแรก เจดีย์ศิลปะมอญ-พม่าช่วงสมัยอมรปุระ-มัณฑเล มีอายุอยู่ราวพุทธศตวรรษที่ 25 สามารถแบ่งรูปแบบทางสถาปัตยกรรม 2 กลุ่มคือ (1) เจดีย์ทรงระฆัง ได้แก่ เจดีย์วัดจอมสวรรค์ เจดีย์วัดสระบ่อแก้ว เจดีย์-วัดนาสาร พระธาตุดอยน้อย มีลักษณะเจดีย์ทรงระฆังรูปทรงป้านไม่มีบัลลังก์ มีเจดีย์ประธานและเจดีย์รายล้อมรอบ และ (2) เจดีย์ทรงวิหารยอด ได้แก่ เจดีย์วัดต้นธง เจดีย์วัดเวียงต้า เจดีย์วัดใหม่-พม่า เจดีย์วัดโพธิสุนธร มีลักษณะของเรือนธาตุในผังสี่เหลี่ยมจัตุรัส มีการประดับจระนำที่เรือน-ธาตุ ส่วนยอดเจดีย์มีลักษณะเจดีย์ทรงระฆังกลมแบบพม่า ไม่มีบัลลังก์ มีการประดับลวดลายปูนปั้นอิทธิพลล้านนาและตะวักตก และระยะที่สองคือ เจดีย์ศิลปะมอญ-พม่าศิลปะพม่าระยะหลังประยุกต์ศิลปะท้องถิ่น มีอายุอยู่ราวพุทธศตวรรษที่ 26 พบกระจายในอำเภอลอง อำเภอวังชิ้น พบกลุ่มเดียวคือเจดีย์ทรงระฆัง ซึ่งรูปแบบของเจดีย์ในช่วงนี้มีลักษณะผสมของช่างท้องถิ่นของเมืองแพร่ และการประดับตกแต่งแบบศิลปะรัตนโกสินทร์