การศึกษาแนวคิดและรูปแบบตะวันตกที่ปรากฏในงานออกแบบตกแต่งภายใน พระอารามหลวงทรงสถาปนาและปฏิสังขรณ์ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เพื่อศึกษาแนวความคิดซึ่งเป็นกรอบในการกำหนดรูปแบบ สำหรับการออกแบบตกแต่งภายใน รวมถึงการศึกษารูปแบบตะวันตกที่ปรากฏในงานออกแบบตกแต่งภายในพระอารามหลวงทรงสถาปนาและปฏิสังขรณ์ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว   เนื่องจากเป็นช่วงเวลาที่มีการเปลี่ยนแปลงในบริบททาง วัฒนธรรมของสังคมไทยสู่สังคมสมัยใหม่   ทั้งกลไกในการปรับเปลี่ยนคตินิยมสยามในช่วงระหว่างเวลาดังกล่าว ประกอบกับความผันผวนของวิกฤตการณ์ประเทศอาณานิคมภายใต้ปีกแห่งอารยธรรมตะวันตก   เหตุผลต่างๆ เหล่านี้อาจเป็นปัจจัยในการกำหนดแนวคิด  ซึ่งได้ก่อให้เกิดรูปแบบเฉพาะของงานออกแบบตกแต่งซึ่งปรากฏภายในพระอุโบสถของพระอารามหลวงในช่วงระยะเวลาดังกล่าว

วัตถุประสงค์ของการวิจัย เพื่อศึกษาแนวคิดและรูปแบบตะวันตกที่ปรากฏภายในพระอุโบสถของ พระอารามหลวง ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงสถาปนาและปฏิสังขรณ์ ในเขตกรุงเทพมหานคร ทั้ง 4 แห่ง   โดยการรวบรวมข้อมูลเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ในช่วงระยะเวลาดังกล่าว รวมทั้งการรวบรวมข้อมูล ลักษณะรูปแบบของงานสถาปัตยกรรม และรายละเอียดเกี่ยวกับองค์ประกอบในงานออกแบบตกแต่งภายใน พระอุโบสถของพระอารามหลวง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ การสังเกต การสำรวจ การบันทึกภาพ การสัมภาษณ์ และการสัมมนากลุ่มย่อยเพื่อรับข้อคิดเห็นและข้อเสนอแนะ จากผู้เชี่ยวชาญเฉพาะสาขาวิชาประวัติศาสตร์ศิลปกรรมและสาขาวิชาประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรม ทั้งนี้เพื่อเป็นแนวทางในการวิเคราะห์ข้อมูลการวิจัย

ผลจากการศึกษาวิจัยพบว่า แนวคิดที่นำมาใช้เป็นกรอบกำหนดรูปแบบในการออกแบบตกแต่งภายในนั้น ประกอบด้วยสองปัจจัยหลัก คือ ความเปลี่ยนแปลงแนวคิดคตินิยมของสังคมไทยและแนวทางการบริหารประเทศ แบบยอมรับ เรียนรู้ และปรับตน เพื่อดำรงไว้ซึ่งความมีอธิปไตยเหนือดินแดนสยาม โดยการเลือกวิธีการสื่อ ความหมายเชิงสัญลักษณ์ในอำนาจอธิปไตย ซึ่งแสดงออกด้วยการผสมผสานสุนทรียศาสตร์ทางความงามระหว่าง สยามนิยมร่วมกับประเพณีนิยม โดยมีการใช้รูปแบบตะวันตกในงานออกแบบภายในที่หลากหลายไม่เฉพาะเจาะจง รูปแบบใดรูปแบบหนึ่ง เช่น รูปแบบนีโอกอธิค รูปแบบนีโอคลาสสิค รูปแบบนีโอเรเนซองค์ และรูปแบบนีโอบารอค ผสมผสานกับรูปแบบไทยประเพณี