การคุ้มครองสิทธิด้านการศึกษาของคนพิการระดับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

บทคัดย่อ

            การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาความเป็นมาและความสำคัญของปัญหาการจัดการศึกษาสำหรับคนพิการระดับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 2) เพื่อศึกษาแนวคิด ทฤษฎี และนโยบายด้านการศึกษาสำหรับคนพิการระดับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 3) เพื่อศึกษากฎหมายเกี่ยวกับการคุ้มครองสิทธิด้านการศึกษาสำหรับคนพิการระดับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 4) เพื่อศึกษาวิเคราะห์ในการคุ้มครองสิทธิด้านการศึกษาสำหรับคนพิการระดับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและ 5) เพื่อเสนอแนะให้มีกฎหมายในการคุ้มครองสิทธิด้านการศึกษาสำหรับคนพิการระดับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และนำผลจากการศึกษาวิจัยไปบัญญัติเป็นกฎหมายกลางในการคุ้มครองสิทธิด้านการศึกษาสำหรับคนพิการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยการศึกษาเชิงคุณภาพ มุ่งเน้นการสังเคราะห์เอกสารจากตัวบทกฎหมาย ตำราวิชาการ วิทยานิพนธ์ บทความวารสารทางกฎหมาย เอกสารประกอบการสัมมนา สถิติ และข้อมูลจากเว็บไซต์ทางอินเตอร์เน็ตทั้งในประเทศ และต่างประเทศ เกี่ยวกับกฎหมายในการคุ้มครองสิทธิด้านการศึกษาของคนพิการระดับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เพื่อเป็นข้อมูลในการวิเคราะห์ปัญหา ข้อสรุป และข้อเสนอแนะเกี่ยวกับการให้ได้มาซึ่งหลักการและเหตุผลในการบัญญัติกฎหมายกลางในการคุ้มครองสิทธิด้านการศึกษาของคนพิการระดับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
            ผลการศึกษาพบว่า ตามกฎหมายรัฐธรรมนูญ และกฎหมายที่เกี่ยวข้องด้านการศึกษาสำหรับคนพิการของประเทศไทยกฎหมายกำหนดรับรองในฐานะ “สิทธิ” ของพลเมืองไว้ ไม่ว่าจะเป็นสิทธิที่จะได้รับการศึกษา และเสรีภาพในการเข้าถึงการจัดการศึกษาของรัฐ ตามมาตรา 54 วรรคหนึ่งรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 และตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 บัญญัติรับรองสิทธิตามข้างต้นไว้ในมาตรา 10 มาตรา 17 หรือสิทธิที่จะได้รับการศึกษาที่มีคุณภาพและเป็นที่ยอมรับสำหรับคนพิการ ซึ่งรัฐกำหนดในแผนการศึกษาสำหรับคนพิการ ฉบับที่ 3 พ.ศ. 2560-2564 และแผนพัฒนาการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ ฉบับที่ 12 พ.ศ. 2560-2564 เป็นมิติทางสังคมและมิติการบริหารการจัดการศึกษาภาครัฐเพื่อให้สอดคล้องกับมาตรา 54 วรรคหนึ่ง มาตรา 258 ในการปฏิรูปด้านการศึกษาของรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน ส่วนสิทธิด้านการศึกษาสำหรับคนพิการตามกฎหมายที่เกี่ยวกับการบริหาร และการจัดการศึกษาสำหรับคนพิการโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ปรากฏว่า ตามกฎหมายเฉพาะหรือกฎหมายจัดตั้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นแต่ละรูปแบบกฎหมายไม่ได้ระบุไว้ให้เป็นหน้าที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นโดยตรงในการจัดการศึกษายกเว้น กรุงเทพมหานครกฎหมายกำหนดให้เป็นหน้าที่ที่ต้องทำ ซึ่งตรงกันข้ามกับพระราชบัญญัติกำหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2542 กฎหมายกำหนดให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทั้ง 5 รูปแบบมีหน้าที่ที่ต้องดำเนินการจัดการศึกษา ส่วนการจัดการศึกษา กฎหมายไม่ได้กำหนดให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นระดับใดรูปแบบใดเป็นผู้รับผิดชอบการจัดการศึกษาในระดับใดเพียงใดจึงเกิดปัญหาทับซ้อนกันในการจัดการศึกษาในปัจจุบัน 
            ข้อเสนอแนะในการศึกษาวิจัยเพื่อให้เกิดหลักการและเหตุผลในการบัญญัติกฎหมายกลางในการคุ้มครองสิทธิด้านการศึกษาของคนพิการระดับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ประเด็นที่ 1ให้มีกฎหมายกลาง โดยตราไว้เป็น “พระราชกฤษฎีกาการบริหารและการจัดการศึกษาโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ. ....” ซึ่งนำหลักการและเหตุผลของกฎหมายว่าด้วยการบริหารและการจัดการศึกษาโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กฎหมายที่เกี่ยวกับการบริหารและการจัดการศึกษาสำหรับคนพิการ กฎหมายที่เกี่ยวกับการจัดองค์กรทางการศึกษาในปัจจุบันนำมาเขียนใหม่เป็นกฎหมายฉบับเดียวย่อมมีความเหมาะสมมากกว่าการมีกฎหมายที่กำหนดภารกิจบทบาทอำนาจหน้าที่ให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นต้องปฏิบัติโดยมีจำนวนหลายฉบับซึ่งเกิดปัญหาทับซ้อนในเชิงอำนาจตามกฎหมายอยู่ในปัจจุบัน ประเด็นที่ 2 อำนาจการกำกับดูแลองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นปัจจุบันกฎหมายบัญญัติการใช้อำนาจให้ผ่าน คณะรัฐมนตรี รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ผู้ว่าราชการจังหวัด และนายอำเภอ ซึ่งเป็นการใช้อำนาจที่ไม่เป็นเอกภาพไม่สอดคล้องตามความมุ่งหมายของรัฐธรรมนูญตามหลักการกระจายอำนาจเพื่อให้เกิดการคุ้มครองประโยชน์ของประชาชนในท้องถิ่นโดยเฉพาะเรื่องการศึกษาดังนั้นควรจะมีหน่วยงานหลักเพียงหน่วยงานเดียวในการใช้อำนาจการกำกับดูแลคือ กรมส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่น ประเด็นที่ 3 บทบาทอำนาจหน้าที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเกี่ยวกับการศึกษาสำหรับคนพิการ ควรบัญญัติกฎหมายให้มีเนื้อหารับรองว่า “การจัดการศึกษา” เป็นอำนาจหน้าที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอย่างแท้จริง และกำหนดบทบาทให้ท้องถิ่นระดับใดเป็นผู้มีหน้าที่จัดการศึกษาระดับใดอย่างเช่นประเทศญี่ปุ่น ประเทศฝรั่งเศส