การสร้างสรรค์กิจกรรมการออกแบบคหกรรมศาสตร์ร่วมสมัยเพื่อส่งเสริมสุขภาวะ อย่างมีส่วนร่วมในกลุ่มผู้สูงอายุในเขตชุมชนเมือง อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่

ผู้แต่ง

  • ปริวิทย์ ไวทยาชีวะ Chiang Mai University

คำสำคัญ:

กิจกรรมการออกแบบคหกรรมศาสตร์ร่วมสมัย, คหกรรมศาสตร์เพื่อการพัฒนา, การส่งเสริมสุขภาวะ, ผู้สูงอายุในชุมชนเมือง, การเรียนรู้ตลอดชีวิต

บทคัดย่อ

บทความวิจัยฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาบริบท สภาพปัญหา ผลประเมินคุณภาพชีวิตที่ส่งผลความต้องการกิจกรรมการออกแบบคหกรรมศาสตร์ร่วมสมัย 2) เพื่อสร้างสรรค์กิจกรรมการออกแบบคหกรรมศาสตร์ร่วมสมัยในการส่งเสริมสุขภาวะอย่างมีส่วนร่วมให้แก่กลุ่มผู้สูงอายุ 3) เพื่อศึกษาแนวทางในการส่งเสริมสุขภาวะอย่างมีส่วนร่วมของกลุ่มผู้สูงอายุ ด้วยกิจกรรมการออกแบบคหกรรมศาสตร์ร่วมสมัย ใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสานวิธี กลุ่มเป้าหมายที่ใช้ในการวิจัย คือ กลุ่มผู้สูงอายุจากชุมชนล่ามช้างและชุมชนหนองป่าครั่ง จำนวน 16 คน เก็บข้อมูลจากการสัมภาษณ์เชิงลึก การประเมินคุณภาพชีวิต การจัดกิจกรรมการออกแบบ และการสนทนากลุ่ม

ผลการวิจัยพบว่า การสร้างสรรค์กิจกรรมการออกแบบคหกรรมศาสตร์ร่วมสมัยด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมที่สอดคล้องกับบริบทความต้องการและคุณภาพชีวิตของชุมชน สามารถส่งเสริมให้กลุ่มเป้าหมายเกิดความคิดสร้างสรรค์ในการออกแบบผลงานต้นแบบเชิงวัฒนธรรม และกระตุ้นให้เกิดการดูแลสุขภาวะในผู้สูงอายุทั้งด้านร่างกายและด้านจิตใจจากกระบวนการสร้างสรรค์ต้นแบบผลงานศิลปประดิษฐ์เครื่องสักการะล้านนาร่วมสมัย“ส้อมดอกในมือ สร้างสุขในใจ” การออกแบบขนมพื้นเมืองสร้างสรรค์ “หวานล่ามช้าง” ตามแนวทางการคิดเชิงออกแบบ และได้แนวทางของการจัดกิจกรรมที่ควรมีความหลากหลายน่าสนใจและสอดคล้องกับบริบทชุมชน กิจกรรมควรส่งเสริมสุขภาวะของผู้สูงอายุในทุกมิติ กิจกรรมควรแปลกใหม่และมีความคิดสร้างสรรค์ และส่งเสริมให้ประยุกต์ใช้กระบวนการคิดเชิงออกแบบในการเข้าถึงปัญหาสุขภาวะและสร้างการมีส่วนร่วมของชุมชน

เอกสารอ้างอิง

กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2568). สถิติผู้สูงอายุ: เมษายน 2568. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ 12 มิถุนายน 2568 จาก https://www.dop.go.th/th/statistics_page?cat=1&id=2569

กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ. (2568). 3Doctor ระบบสารสนเทศสุขภาพ. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ 20 มิถุนายน 2568 จาก https://3doctor.hss.moph.go.th/main

จิราพัทธ์ แก้วศรีทอง. (2553). ผลการใช้โปรแกรมการฝึกอบรมเรื่องศิลปะประดิษฐ์สําหรับผู้สูงอายุในศูนย์พัฒนาการจัดสวัสดิการสังคมผู้สูงอายุบ้านบางแค. วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต สาขาวิชาคหกรรมศาสตร์. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร

ชยพล ศิรินิยมชัย และพิมผกา ปัญโญใหญ่. (2564). การมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อเสริมสร้างสุขภาวะผู้สูงอายุกลุ่ม

ติดบ้าน ในเทศบาลตำบลหนองป่าครั่ง อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่. วารสารวิจัยสุขภาพและการพยาบาล (วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ), 37(1), 65–76. [ออนไลน์] สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2566 จาก https://he01.tci-thaijo.org/index.php/bcnbangkok/article/view/248839

เทศบาลตำบลหนองป่าครั่ง. (2561). งานประชาสัมพันธ์ สำนักปลัด เทศบาลตำบลหนองป่าครั่ง. วารสาร

เทศบาลตำบลหนองป่าครั่ง ประจำปี 2561. เชียงใหม่.

พระสุทธิสารเมธี, พระมหาจักรพล อาจารสุโภ และคณะ. (2564). การส่งเสริมสุขภาวะของผู้สูงอายุโดยใช้หลักอายุสสธรรม 5 ในเขตดุสิต กรุงเทพมหานคร: กรณีศึกษาชุมชนวัดสวัสดิ์วารีสีมาราม. รายงานการวิจัย. สถาบันวิจัยญาณสังวร มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย.

สมพจน์ หวลมานพ (2565). การพัฒนานวัตกรรมการเรียนรู้แบบศิลปะสุนทรียะศิลป์ สำหรับโรงเรียนผู้สูงอายุ

จังหวัดนครนายก. วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาการพัฒนาสังคม. มหาวิทยาลัยมหาจุฬา

ลงกรณราชวิทยาลัย

สุวัฒน์ มหัตนิรันดร์กุล และคณะ. (2540). เปรียบเทียบแบบวัดคุณภาพชีวิตขององค์การอนามัยโลกทุก 100 ตัวชี้วัด และ 26 ตัวชี้วัด. เชียงใหม่: โรงพยาบาลสวนปรุง.

สุวัฒน์ มหัตนิรันดร์กุล และคณะ. (2545). เครื่องชี้วัดคุณภาพชีวิตขององค์การอนามัยโลกชุดย่อ ฉบับภาษาไทย (WHOQOL-BREF Thai Version). กรุงเทพฯ: กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข.

แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566 -2570). (2565). ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 139 ตอนพิเศษ 258 ง หน้า 1 (1 พฤศจิกายน 2565).

Bannon, L. J., & Ehn, P. (2013). Design: Design matters in participatory design. In J. Simonsen &

T. Robertson (Eds.), Routledge international handbook of participatory design (pp. 37–63). Routledge.

Graham, H., & Cox, R. (2021). The role of participatory design in cultural heritage: Co-designing

museum experiences with older adults. International Journal of Heritage Studies, 27(5),

–489. [Online]. Retrieved March 2, 2022, from https://doi.org/10.1080/13527258.2020.1839930

Heersmink, R. (2023). Materialised identities: Cultural identity, collective memory, and artifacts. Review of Philosophy and Psychology, 14(2), 249–265. [Online]. Retrieved May 14, 2024,

from https://doi.org/10.1007/s13164-021-00570-5

Liu, T., Chan, R., Yeung, C., Lee, L. C. B., Chan, T. N. C., Welton, K., Lum, T. Y., & Wong, G. H. Y.

(2023). "Participation Is Fun and Empowering": A Participatory Approach to Co-Design a Cultural Art Program for Older Chinese at Risk of Depression in Hong Kong. Innovation

in aging, 7(5), igad041. [Online]. Retrieved May 14, 2024, from https://doi.org/10.1093/geroni/igad041

Manzini, E. (2015). Design, when everybody designs: An introduction to design for social innovation. MIT Press.

Rieple, A., & Snijders, S. (2018). Designing craft innovation: The role of co-creation and cultural

values in developing new practices. International Journal of Design Management and Professional Practice, 12(1), 23–34. [Online]. Retrieved May 1, 2022, from https://doi.org/10.18848/2325-162X/CGP/v12i01/23-34

Seo, J. H., Sungkajun, A., & Garcia, B. (2021). Developing the Art–Technology Intergenerational

Community Program for Older Adults' Health and Social Connectedness. Frontiers in Public Health, 9, 589589. [Online]. Retrieved May 1, 2022, from https://doi.org/10.3389/fpubh.2021.589589

United Nations. (n.d.). Transforming our world: The 2030 Agenda for Sustainable Development. United Nations. [Online]. Retrieved May 26, 2024, from https://sdgs.un.org/2030agenda

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-08-30

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย