แนวคิดอทวิลักษณ์ของสตรีนิยมเชิงนิเวศในล้านนา

บทคัดย่อ

บทความเรื่องแนวคิดอทวิลักษณ์ของสตรีนิยมเชิงนิเวศในล้านนา มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์แนวคิดอทวิลักษณ์ของสตรีนิยมที่ปรากฎในความเชื่อล้านนา โดยมีวิธีดำเนินการวิจัยเชิงเอกสาร จากการวิจัยพบว่าแนวคิดสตรีนิยมเชิงนิเวศโดยเฉพาะในทัศนะของวาล พลัมวูด นักปรัชญาสตรีนิยมเชิงนิเวศชาวออสเตรเลีย มองว่าปัญหาทางด้านสิ่งแวดล้อมในปัจจุบัน เกิดจากมโนทัศน์ที่อยู่บนโครงสร้างทวินิยม ทำให้เกิดการแบ่งแยกสิ่งต่างๆ ออกเป็น 2 ชั้นใหญ่ คือ ชั้นผู้เป็นนาย และผู้เป็นอื่น ตามโครงสร้างนี้ มนุษย์ผู้ชาย ผิวขาว ชนชั้นนำ จะจัดอยู่ในชั้นของผู้เป็นนายซึ่งมีลักษณะของความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ มีเหตุผล แข็งแรง ในทางตรงกันข้าม ธรรมชาติ มนุษย์เพศหญิงรวมถึงเพศอื่น และผิวสีอื่น จัดอยู่ในชั้นของผู้ที่เป็นอื่นซึ่งมีลักษณะของความไม่สมบูรณ์ การใช้อารมณ์ อ่อนแอ ด้วยเหตุนี้ชั้นผู้เป็นนายจึงใช้อำนาจจากโครงสร้างนี้ในการกดขี่และใช้ประโยชน์จากอีกฝ่าย สตรีนิยมเชิงนิเวศเสนอว่าการแก้ปัญหาทางด้านนิเวศวิทยาจำเป็นที่จะต้องแก้ไขโดยการสลายโครงสร้างทวินิยมเสีย ซึ่งในสังคมล้านนาปรากฎลักษณะอทวิลักษณ์ในความเชื่อเรื่องผู้หญิงและขึดล้านนา กล่าวคือ ผู้หญิงและผู้ชายมีอำนาจตามหน้าที่ของตน ผู้หญิงล้านนามีอำนาจในเรือนโดยเฉพาะในฐานะผู้สืบสายตระกูลผีบรรพบุรุษ ส่วนความเชื่อเรื่องขึดล้านนาแสดงถึงการเคารพธรรมชาติในฐานะกฎที่ยิ่งใหญ่และศักดิ์สิทธิ์ ในขึดหมวดหนึ่งระบุข้อห้ามเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติในลักษณะต่างๆ คนล้านนาเชื่อว่าต้องปฏิบัติตามจึงจะเกิดผลดีหากละเมิดขึดก็จะเกิดผลเสียต่อมนุษย์