ภูมิปัญญาเอเชียใต้: เมาลานาตอริก ญามีล นักเทศนาธรรมสันติวิธีตามวิถีอิสลาม

บทคัดย่อ

เอเชียใต้เป็นพื้นที่อุดมไปด้วยปวงปราชญ์ นักวิชาการศาสนา ผู้นำจิตวิญญาณและผู้ถอดบทเรียนแห่งภูมิปัญญา ภูมิปัญญาปราชญ์เอเชียใต้จึงเป็นหนึ่งในมรดกทางความคิดของผู้คนในโลกฝั่งตะวันออก ที่สามารถผลิดอกออกผลเป็นองค์ความรู้และฐานปัญญาให้กับภาคส่วนอื่น ๆ ของโลกอย่างที่เราเห็นในปัจจุบัน บทความนี้ไม่ได้ว่าด้วยหลักภูมิรัฐศาสตร์เป็นพื้นฐานแต่อย่างใด ทว่า ผู้เขียนพยายามพูดถึงความเป็นสากลของหลักคำสอนของอิสลามที่สามารถทะลวงเข้าถึงทุกอาณาบริเวณของโลกใบนี้ แม้กระทั่งแผ่นดินที่มีการล้างแค้นและสมานฉันท์มาหลายศตวรรษอย่างเอเชียใต้ ผู้เขียนจึงเลือกเจาะจงศึกษาภูมิปัญญาของอิสลามที่ส่งผ่านปราชญ์เอเชียใต้เป็นการเฉพาะเพื่อสะท้อนกลยุทธ์ในการ “เทศนาธรรม” ผ่านการนำเสนอแนวคิด “การอยู่ด้วยกันภายใต้สังคมพหุวัฒนธรรม” และการเผยแผ่ “แนวคิดสันติวิธี” ตามหลักคำสอนของอิสลามภายใต้แรงกดทับของประวัติศาสตร์ชาติพันธุ์และความรุนแรงที่ไม่เคยหดหายไปจากสังคมของอาณาบริเวณพื้นทีแห่งนี้ นอกจากจะส่งผลให้เมาลานาตอริก ญามีล กลายเป็น “นักเทศนาธรรมสันติภาพ” และ “ผู้นำทางจิตวิญญาณ” ระดับแนวหน้าในประเทศเอเชียใต้แล้ว ท่านยังเป็นหนึ่งในปราชญ์ผู้ทรงอิทธิพล 500 คนของโลกมุสลิมอีกด้วย หมุดหมายสำคัญของงานเขียนชิ้นนี้คือความพยายามเปิดมุมมองของผู้คนให้เข้าใจและตระหนักถึงความสวยงามของแนวคิดสันติภาพของเขา

ผู้ศึกษาพบว่า แนวทางการเทศนาธรรมของเมาลานาตอริก ญามีลนั้น มีคุณลักษณะพิเศษอันโดดเด่นกว่า “นักเทศนาธรรม” คนอื่น ๆ นั่นก็คือ 1. มุ่งเน้น “การปลุกจิตสำนึก” เพื่อให้ทุกคนได้ตรวจสอบตนเองไปสู่แนวทางที่ถูกต้องของอิสลาม 2. มีความอ่อนน้อมถ่อมตนในการเทศนาธรรม 3. เน้นการสื่อสารอย่างนิ่มนวลชัดถ้อยชัดคำและแสดงท่าทางประกอบชวนให้หลงใหลติดตาม 4. ใช้ภาษาอันสละสลวย เรียบง่าย ไพเราะผ่านวาทศิลป์ที่คมคายและบาดลึก 5. คำเทศนาธรรมมีพลังในการสะกดจิตผู้คนราวต้องมนต์ 6. พรสวรรค์ทางด้านการพูดและการถ่ายทอดในระดับผู้ชำนาญการ 7. มีองค์ความรู้อย่างรัดกุมและชัดเจนผ่านหลักธรรมคำสอนอิสลามและประสบการณ์ทางโลกในเวลาเดียวกัน 8. นำเสนอในประเด็นที่เข้าใจง่าย เรื่องใกล้ตัว จับต้องได้ ผู้คนทุกระดับชั้นสามารถเข้าถึงได้ผ่านวิธีการเปรียบเทียบ 9. ปรุงแต่งการเทศนาด้วยบทกวี คำคมและฉากตอนสำคัญของหลักคำสอนเพื่อเป็นส่วนประกอบ 10. เน้นการสนทนากับผู้ฟังเพื่อให้เกิดการคล้อยตามอย่างเป็นกันเอง 11. วางตัวและใช้ชีวิตแบบเรียบง่ายเยี่ยงสามัญชนคนธรรมดา 12. เน้นการปฏิบัติให้เห็นเป็นแบบอย่าง (Leader by actions) เพื่อตอกย้ำวิถีคิดและข้อชี้แนะของตน 13. เน้นการเล่าเรื่องและนำเสนอประวัติศาสตร์มาเป็นเครื่องมือในการจูงใจและ 14. ท่านนำเสนอแนวคิดสายกลาง ไม่สุดโต่งและรุนแรง หนำซ้ำยังแนะนำการชีวิตที่ดีต่อเพื่อนร่วมโลก ปราศจากพรมแดนแห่งความเชื่อและโครงครอบของศาสนานิยม ตลอดจนเน้นย้ำการอภัยและการแสดงออกอย่างใจกว้างให้แก่เพื่อนร่วมโลกอีกด้วย