การวิเคราะห์แนวคิดมนุษยนิยมในปรัชญาเต๋า

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัยชื่อเดียวกัน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์แนวคิดมนุษยนิยมในปรัชญาเต๋าด้านความหมาย ลักษณะ คุณค่าและเป้าหมายของมนุษย์ ใช้วิธีวิจัยเชิงเอกสารจากตำราและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับปรัชญามนุษยนิยมและปรัชญาเต๋า แล้วจึงวิเคราะห์และสรุปผลการวิจัยในเชิงพรรณนา

ผลการศึกษาพบว่าปรัชญาเต๋าให้ความหมายมนุษย์ไปในแนวทางเดียวกับนักมนุษยนิยมว่า มนุษย์มีศักยภาพทางปัญญาจึงสามารถพัฒนาตนเองได้แต่ไม่ได้มองว่ามนุษย์สูงส่งกว่าสิ่งอื่นใด ทว่ามองว่ามนุษย์เป็นส่วนหนึ่งของสรรพสิ่งในโลกอันแปรเปลี่ยนนี้ ส่วนลักษณะของมนุษย์ในปรัชญาเต๋าคือ ความอ่อนน้อม ประมาณตน ว่างเปล่า รู้ข้อจำกัดของตนเองและมีจิตเสรี นักปรัชญาเต๋าไม่เห็นด้วยที่จะให้มนุษย์สะสมความรู้ทางโลก แต่เสนอให้ใช้ปัญญาบวกกับจินตนาการเพื่อหยั่งรู้ความจริง ด้วยเห็นว่าความรู้และความจริงเป็นสิ่งที่แปรเปลี่ยนได้ตามกาลเทศะ ปรัชญาเต๋าปฏิเสธสิ่งที่มีอำนาจเหนือธรรมชาติแต่ให้ความสำคัญเกี่ยวกับตัวมนุษย์เป็นหลัก ซึ่งเป็นลักษณะเด่นของปรัชญาสายมนุษยนิยม อนึ่งด้านคุณค่าทางจริยะของมนุษย์ ปรัชญาเต๋าใช้หลักนิรกรรม อิสรภาพและการทำตามสภาวะธรรมชาติดั้งเดิมของมนุษย์เพื่อพิจารณาความดีงามแห่งชีวิต โดยไม่ยึดจารีต วัฒนธรรม ประเพณีหรือกฎหมายมาเป็นมาตรฐานศีลธรรมในสังคม นักปรัชญาเต๋าเสนอให้เลิกใช้ความรู้ทางโลก ตรรกะและเหตุผลอันมีข้อจำกัดเป็นเกณฑ์ตัดสินคุณค่ามนุษย์ ซึ่งคล้ายคลึงกับหลักการแบบมนุษยธรรมนิยม สุดท้ายเป้าหมายอันเป็นสุขที่แท้ตามปรัชญาเต๋าคือการหวนคืนสู่ความว่าง ซึ่งเป็นสภาวะดั้งเดิมของมนุษย์ ด้วยการปลดเปลื้องกิเลสจิตวิญญาณมนุษย์จะเป็นอิสระและบริสุทธิ์ โดยเสนอให้อาศัยหลักอกรรม เพื่อถนอมรักษาชีวิต การพัฒนาชีวิตของมนุษย์ทำได้โดยใช้ความอ่อนน้อมและอ่อนโยน เพื่อสยบสิ่งทั้งปวงและประสานไปกับสรรพสิ่ง ซึ่งตรงกับหลักความดีงามแห่งสังคมและความสุขของปัจเจกบุคคลตามแนวทางมนุษยนิยม