ธรรมยุติกนิกาย : ความดั้งเดิมเมื่อแรกเริ่มและความแปลกต่าง ของข้อวัตรปฏิบัติในล้านนา

บทคัดย่อ

นโยบายการสร้างรัฐในสมัยรัชกาลที่ 5 ทรงมีวัตถุประสงค์ในการสร้างรัฐสยามให้เป็นรัฐสมัยใหม่ พร้อมกับผนวกอาณาจักรล้านนาและหัวเมืองมณฑลอีสานให้เป็นหนึ่งเดียว  การผนวกเอาล้านนาเข้ากับรัฐสยามเกิดขึ้นได้ด้วยอำนาจและกลไกรัฐผ่านผู้ปฏิบัติการ ดังนั้น ธรรมยุติกนิกายซึ่งอิงอยู่กับอำนาจรัฐจึงมีบทบาทในฐานะผู้ขับเคลื่อนกลไกนั้นให้เป็นไปและมีอยู่อย่างมีประสิทธิภาพ อาณาจักรล้านนาเกิดการเปลี่ยนผ่านจากรัฐจารีตรวมเป็นหนึ่งเดียวกับรัฐสยามด้วยกิจกรรมของธรรมยุติกนิกายผ่านกิจกรรมต่าง ๆ และกฎหมาย เช่น  ข้อปฏิบัติเชิงจารีตของธรรมยุติกนิกาย การจัดโครงสร้างการปกครองคณะสงฆ์ด้วยพระราชบัญญัติลักษณะการปกครองสงฆ์ปี พ.ศ. 2445 เกิดการปักหมุดธรรมยุติกนิกายจนนำไปสู่การขยายธรรมยุตไปสู่หัวเมืองล้านนาในเวลาต่อมา