การลงโทษแก้แค้นในมุมมองพุทธปรัชญา

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นงานวิจัยเพื่อศึกษาวิเคราะห์การแก้แค้นในมุมมองทางพุทธปรัชญา เพื่อพิจารณาว่าพุทธปรัชญาจะมีมุมมองต่อการลงโทษแก้แค้นอย่างไรและอะไรคือสาเหตุที่พุทธปรัชญามีมุมมองดังกล่าว โดยอาศัยวิธีวิจัยเชิงคุณภาพโดยเน้นศึกษาจากเอกสารข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับพุทธปรัชญาทั้งปฐมภูมิและทุติยภูมิ จากการศึกษาพบว่า โดยภาพรวมพุทธปรัชญาจะมีมุมมองที่ปฏิเสธการลงโทษแก้แค้น แต่หากพิจารณาให้ลึกลงไปแล้ว อาจยอมรับการแก้แค้นในบางรูปแบบ โดยส่วนที่พุทธปรัชญาปฏิเสธนั้นมาจากหลักคำสอนในเรื่อง “ทุกข์” โดยทุกข์มีสาเหตุจากตัณหา อุปาทาน กล่าวคือ ความพอใจความความยินดียินร้ายและถือมั่นในสิ่งทั้งปวง ซึ่งหมายรวมเอาการแก้แค้นไว้ในนั้นด้วย และจากการศึกษาในส่วนที่เกี่ยวข้องกับพระวินัย อย่างไรก็ตาม แม้จะปรากฏหลักฐานว่าพุทธปรัชญาจะมีระเบียบวิธีเพ่งโทษต่อผู้ที่ทำความผิด แต่ทั้งนี้ก็เพื่อให้ผู้กระทำผิดกลับตัว โดยเชื่อว่ามนุษย์นั้นสามารถฝึกตนได้ ส่วนในมุมมองพุทธปรัชญาอาจยอมรับการแก้แค้นในบางรูปแบบนั้นมาจากการศึกษาในเรื่องกฎแห่งกรรม ซึ่งสรุปได้ว่าหากใครทำกรรมใดไว้ กรรมนั้นย่อมสนองต่อการกระทำนั้นอย่างมิอาจหลีกเลี่ยง ดุจเป็นเงาที่ติดตามตัวเขา โดยเชื่อว่ากรรมคือสิ่งที่คอยจัดสรรผลลัพธ์ของการกระทำต่าง ๆ ไว้อย่างเหมาะสม