ภูมิปัญญาท้องถิ่นภายใต้เงื่อนไขกระบวนการพัฒนาเกษตรชุมชนเขตลุ่มทะเลสาบสงขลา

บทคัดย่อ

          การศึกษากระบวนการพัฒนาเกษตรในชุมชนเขตลุ่มทะเลสาบสงขลาภายใต้แนวคิดของภูมิปัญญาท้องถิ่นมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิด วิธีการผลิตของปราชญ์ชาวบ้าน สาขาเกษตรกรรมในลุ่มทะเลสาบสงขลา ซึ่งเป็นการศึกษาเชิงคุณภาพที่เกิดขึ้นจากการสำรวจในพื้นที่ โดยจากผู้ให้ข้อมูลจำนวน 23 ท่าน ใช้แนวทางการสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง เป็นเครื่องมือหลักในการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก ผลการศึกษา พบว่า กลุ่มปราชญ์ชาวบ้านทำการเพาะปลูกพืช โดยมีวัตถุประสงค์ 3 ประการคือ 1) พืชอาหาร 2) พืชเศรษฐกิจรายได้หลัก และ 3) พืชที่เป็นเงินออมและอนุรักษ์ธรรมชาติ วิถีการผลิตหลักของปราชญ์ชาวบ้านเป็นการใช้ฐานแนวคิดการพึ่งพาตนเองเป็นหลัก โดยทำการปลูกพืชแบบพึ่งพิงกัน นอกจากนี้การปลูกพืชของกลุ่มปราชญ์ชาวบ้านจะปลูกพืชที่ใช้เป็นอาหารหลักภายในครัวเรือนเป็นสิ่งแรก โดยอาศัยแรงงานภายในครอบครัว ทั้งนี้การปรับตัวของปราชญ์ชาวบ้านมีกระบวนการเรียนรู้ด้วยตนเองเป็นหลัก ทั้งนี้เงื่อนไข ข้อจำกัดของการขยายฐานแนวคิดสู่วิถีปฏิบัติของคนในชุมชนประกอบด้วย 3 ปัจจัยคือ ด้านพื้นที่ ลักษณะชุมชน และวิถีเศรษฐกิจ

          The Process of Community Agricultural Development in the Songkhla Lake Basin Under the Local Wisdom Concept was studied with objective of investigating the perceptions and production methods of personal indigenous knowledge regarding agriculture around the Songkhla Lake Basin. A qualitative methodology was used to conduct a phenomenal study, using a survey of the Songkla Lake Basin’s boundaries and semi-structured, in-depth interviews of 23 key informants. The study found that the aims of agricultural production were for 1) food, 2) cash cropping for main income, 3) money saving and natural protection. The core concept of agricultural production was self-sufficiency crop production and practicing companion crop production.  Producing food crops for household consumption is the first priority which dictation kinds of crop to be planted using household labor. Personal indigenous knowledge included adaptation and direct learning from experience. There was three limitations for distributing knowledge throughout the community: topography, the Southern community characteristics and economics.