การยอมรับและความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจของนวัตกรรมถ่านชีวภาพดัดแปลง สำหรับชุมชนเกษตรในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ และจังหวัดลำพูน

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) ถ่ายทอดนวัตกรรมต้นแบบถ่านชีวภาพดัดแปลง 2) ศึกษาการยอมรับนวัตกรรมต้นแบบถ่านชีวภาพดัดแปลง และ 3) วิเคราะห์ความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจของนวัตกรรมต้นแบบถ่านชีวภาพดัดแปลงของ โดยใช้พื้นที่หมู่บ้านเกษตรพัฒนา ตำบลป่าไผ่ อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่ และหมู่บ้านห้วยม่วงใหม่พัฒนา ตำบลห้วยยาบ อำเภอบ้านธิ จังหวัดลำพูน งานวิจัยนี้เป็นรูปแบบงานวิจัยและพัฒนา  โดยเลือกกลุ่มตัวอย่างเกษตรกรแบบเจาะจงที่มีพื้นที่ปลูกผักในครัวเรือน จำนวน 60 คน ใช้แบบประเมินความรู้และแบบบันทึกเพื่อเก็บรวบรวมข้อมูล และวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ค่าเฉลี่ย ค่าร้อยละ ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน สถิติอนุมาน ได้แก่  Paired t-test และการวิเคราะห์ต้นทุนทางเศรษฐศาสตร์ ได้แก่ ค่า NPV  IRR  BCR และระยะเวลาคืนทุน ผลการศึกษาพบว่า กระบวนการถ่ายทอดนวัตกรรมต้นแบบถ่านชีวภาพดัดแปลงโดยการทดสอบความรู้ของผู้เข้าร่วมกิจกรรมผลการทดสอบก่อนและหลังมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญยิ่งทางสถิติที่ระดับ.01 เกษตรกรอาสาสมัครมีความคิดเห็นต่อการยอมรับนวัตกรรมฯ อยู่ในระดับมาก  โดยเฉพาะด้านประโยชน์ของนวัตกรรมถ่านชีวภาพที่ช่วยทำให้การจัดการเศษไม้เหลือทิ้งในชุมชนให้เกิดประโยชน์ และความปลอดภัยในการบริโภคผลผลิตทางการเกษตร ด้านกระบวนการผลิตทำให้เกิดการมีส่วนร่วมในการเตรียมเศษไม้ การดูแลรักษาพืชที่ปลูก และด้านการรับรู้ มีความเข้าใจหลังการให้ความรู้ของวิทยากร และพบปัญหาด้านการใช้เครื่องมือช่วยในการจัดการให้เกิดถ่านชีวภาพที่ยังขาดแคลนทำให้ต้องใช้แรงงานคน ที่อาจจะส่งผลต่อระยะเวลาและต้นทุนผลิต การวิเคราะห์ความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจ พบว่า การใช้ถ่านชีวภาพดัดแปลงช่วยลดต้นทุนการผลิตลงได้ร้อยละ 45.03  มีมูลค่าปัจจุบันสุทธิ (NPV) เท่ากับ 955.86 บาท  อัตราผลตอบแทนภายใน (IRR) เท่ากับร้อยละ 18.29 อัตราส่วนผลตอบแทนต่อต้นทุน (BCR) เท่ากับ 1.05  และระยะเวลาคืนทุนเฉลี่ย (PB) เท่ากับ 4.26 ปี ควรส่งเสริมให้เกษตรกรได้นำเศษวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตรนำไปดัดแปลงในรูปถ่านชีวภาพเพื่อใช้ในภาคการเกษตรเพื่อความปลอดภัยผลผลิตทางการเกษตร ช่วยลดต้นทุนของเกษตรกรและลดปัญหาฝุ่นควันขนาดเล็กจากการเผาในเขตภาคเหนือตอนบน