กระบวนการสละสมณเพศเปรียบเทียบกับวิธีพิจารณาความอาญา

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยมีวัตถุประสงค์  1) เพื่อศึกษา กระบวนการไต่สวนมูลฟ้องตามกฏนิคหกรรม เปรียบเทียบ วิธีไต่สวนมูลฟ้องตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา 2) เพื่อศึกษาสถานะ และ  3) สิทธิของ ความเป็นภิกษุที่ต้องหาว่ากระทำผิดทางอาญาและถูกบังคับให้สละสมณเพศ โดยการวิจัยเชิงเอกสาร (Documentary Research) จากหนังสือ ตำรา บทความ กฎหมาย สื่อทางอิเล็กทรอนิกส์ และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง แล้วนำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์ตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ด้วยวิธีการเขียน แบบพรรณนาความ

ผลจากการศึกษาพบว่า  1) กระบวนการสละสมณเพศของพระภิกษุสงฆ์มีลักษณะใกล้เคียงกับกระบวนพิจารณาคดีอาญา คือ 1) องค์ประกอบของการฟ้อง 2) ขั้นตอนการพิจารณา 3) ประเภทของพยานหลักฐาน 4) วิธีบังคับตามคําวินิจฉัย  2) สำหรับสถานะของ พระภิกษุที่ต้องหาว่ากระทำผิดทางอาญาและไม่ได้รับการปล่อยตัวชั่วคราว ต้องสละสมณเพศ  สถานะความเป็นพระสิ้นสุดลง  ในกรณีที่พระภิกษุต้องหาว่ากระทำผิดวินัยต้องถูกลงนิคหกรรมให้สึก ภิกษุนั้นต้องสึกต้องภายในยี่สิบสี่ชั่วโมงนับแต่เวลาที่ได้ทราบคำวินิจฉัยนั้น 3) สิทธิของพระภิกษุที่ต้องสละสมเพศมีสิทธิในการต่อสู้คดี  กรณีที่พระภิกษุถูกบังคับให้สละสมณเพศ  และ ต้องสึกตามกฎนิคหกรรม สถานะพ้นจากความเป็นพระ แต่มีสิทธิบวชใหม่ได้ ผู้วิจัยจึงมี ข้อเสนอแนะว่า  ควรแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ.2505 มาตรา 30/1 โดยมีข้อความดังนี้ “เมื่อคดีถึงที่สุดโดยพระภิกษุไม่มีความผิดหรือเป็นความผิดที่ไม่ต้องรับโทษทางจำคุก ให้คืนสถานะและสิทธิที่พึงมีก่อนถูกบังคับให้สละสมณเพศ”