การเปลี่ยนแปลงวิถีการดำรงชีวิตและระบบเศรษฐกิจของพื้นที่ชายแดน ไทย – กัมพูชา กรณีศึกษาตำบลไพรพัฒนา อำเภอภูสิงห์ จังหวัดศรีสะเกษ

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้วัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงของวิถีชีวิตและระบบเศรษฐกิจของคนในพื้นที่ชายแดนไทย-กัมพูชา 2) เพื่อหาแนวทางการมีส่วนร่วมในการพัฒนาความมั่นคงในวิถีชีวิตและเศรษฐกิจของชุมชนชายแดน โดยใช้กลุ่มตัวอย่าง ประชาชน กลุ่มบุคคลและองค์กร ที่ตั้งอยู่พื้นที่ชายแดนไทย – กัมพูชา ตำบลไพรพัฒนา อำเภอภูสิงห์ จังหวัดศรีสะเกษและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเชิงนโยบายในจังหวัดศรีสะเกษ

ผลการวิจัยพบว่า 1) การเปลี่ยนแปลงของวิถีชีวิตและระบบเศรษฐกิจของคนในพื้นที่ชายแดนไทย-กัมพูชาจากผลพวงของการพัฒนาพื้นที่ชายแดน พบว่าพัฒนาการของพื้นที่ช่องสะงำซึ่งอยู่ในเขตพื้นที่ตำบลไพรพัฒนา ที่สัมพันธ์กับการขยายตัวของระบบทุนนิยม แย่งชิงพื้นที่ที่มีผลต่อการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชน การสร้างพื้นที่ทางเศรษฐกิจ การค้า ที่เริ่มเชื่อมโยงเข้าสู่ความสำคัญของการเป็นรัฐชาติ ช่องสะงำเป็นส่วนหนึ่งในการสร้างพื้นที่ของรัฐและทุนสมัยใหม่ที่เชื่อมโยงกันอย่างรวดเร็วทั้งด้านข้อมูลข่าวสาร การคมนาคม โดยกระบวนการทางเศรษฐกิจ 2).แนวทางการมีส่วนร่วมในการพัฒนาความมั่นคงในวิถีชีวิตและเศรษฐกิจของชุมชนชายแดน การศึกษาพบว่าการเชื่อมต่ออย่างรวดเร็วของเวลาและสถานที่ ทำให้ระบบทุนสามารถดำเนินการได้สะดวกขึ้น มีการสะสมทุนมากขึ้นในพื้นที่ศึกษา เช่น การซื้อที่ดินเพื่อเก็งกำไร การลงทุนปลูกพืชเศรษฐกิจยางพารา การสร้างตลาดเพื่อการค้า หรือแม้กระทั่งการสร้างสิ่งอำนวยความสะดวก บริเวณชายแดนช่องสะงำเป็นศูนย์กลางของความเจริญ ที่ดึงดูดคนให้เข้ามาใช้ชีวิตประจำวันในลักษณะแตกต่างกันไป แต่ขณะเดียวกันก็พบว่าทุนกลับแฝงกลไก เงื่อนไขต่างๆเพื่อเอาเปรียบผู้คน ชาวบ้านบริเวณชายแดนช่องสะงำก็ยังคงมีการต่อสู้ ต่อรองเช่นกัน เพียงแต่เป็นรูปแบบที่ยังไม่สามารถเปลี่ยนแปลงความสัมพันธ์เชิงอำนาจในระดับโครงสร้างได้ แนวทางการมีส่วนร่วมจึงควรสร้างสำนึกของชุมชนและจุดร่วมสำคัญคือ“ภาคเศรษฐกิจ” เป็นแนวทางการมีส่วนร่วมในการพัฒนาความมั่นคงในวิถีชีวิตและเศรษฐกิจของชุมชนเพื่อการเปลี่ยนแปลงอย่างแท้จริงโดยหน่วยงานทั้งภาครัฐและภาคเอกชน(NGOs) เพราะระบบทุนยังคงทำงานอย่างเข้มข้น จนสามารถทำให้รูปแบบการเอาเปรียบ กลายเป็นเรื่องปกติธรรมดาในชีวิตประจำวัน