การพัฒนาผลิตภัณฑ์ของที่ระลึกเชิงสร้างสรรค์สำหรับชุมชนท่องเที่ยว ผ่านกระบวนการออกแบบร่วมบนฐานอัตลักษณ์ท้องถิ่นอย่างยั่งยืน
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มุ่งพัฒนาผลิตภัณฑ์ของที่ระลึกเชิงสร้างสรรค์สำหรับชุมชนท่องเที่ยว ผ่านกระบวนการออกแบบร่วม (Co-Design) บนฐานอัตลักษณ์ท้องถิ่นอย่างยั่งยืนในพื้นที่ บ้านดวนใหญ่ ตำบลดวนใหญ่ อำเภอวังหิน จังหวัดศรีสะเกษ ซึ่งเป็นชุมชนชาติพันธุ์ที่มีทุนวัฒนธรรมงานทอมือและวิถีเกษตรอินทรีย์เป็นเอกลักษณ์ การวิจัยใช้ระเบียบวิธีแบบผสมผสาน (Mixed Methods Research) ขั้นตอนเชิงคุณภาพ สัมภาษณ์เชิงลึกผู้ให้ข้อมูลหลัก 12 คน ประกอบด้วย ปราชญ์ท้องถิ่น กลุ่มแม่บ้านทอผ้า ผู้ประกอบการท่องเที่ยว และนักออกแบบผลิตภัณฑ์ เพื่อสกัดอัตลักษณ์และความต้องการร่วมของชุมชน ขั้นตอนเชิงปริมาณ สำรวจนักท่องเที่ยว 400 คน (Krejcie & Morgan) วิเคราะห์ด้วยสถิติเชิงพรรณนาและ t-test / ANOVA เพื่อตรวจสอบความต้องการ และการยอมรับต้นแบบ พบว่า อัตลักษณ์ท้องถิ่น ประกอบด้วยลายลูกแก้ว สีธรรมชาติ และวิถีเกษตรพื้นเมือง ความต้องการของนักท่องเที่ยว อยู่ในระดับสูงมาก ( = 4.41, SD = 0.46) โดยให้ความสำคัญอันดับ 1 คือ คุณค่าทางวัฒนธรรม ( = 4.57, SD = 0.40) รองลงมาคือ การใช้วัสดุเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ( = 4.45, SD = 0.44) กระบวนการออกแบบร่วม 4 ระยะ ได้แก่ สำรวจ (Explore) สร้างแนวคิด (Ideate) พัฒนาต้นแบบ (Prototype) ทดสอบและปรับปรุง (Refine) ก่อให้เกิดต้นแบบผลิตภัณฑ์ 3 กลุ่ม (ก) หมอน, (ข) กระเป๋าสะพายข้าง, (ค) กระเป๋าถือ ส่วนการยอมรับต้นแบบ อยู่ในระดับสูง ( = 4.23, SD = 0.45) ไม่แตกต่างกันตามเพศและวัย (p > .05) แต่แตกต่างตามประสบการณ์ท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม (p < .05) ข้อสรุปคือ กระบวนการออกแบบร่วมช่วยยกระดับทุนวัฒนธรรมสู่ผลิตภัณฑ์ของที่ระลึกที่ตอบโจทย์นักท่องเที่ยว และสร้างมูลค่าเพิ่มให้ชุมชนควรต่อยอดด้วยการสร้างแบรนด์ของที่ระลึกเชิงสร้างสรรค์บ้านดวนใหญ่ (Duan Yai Creative Souvenir) และพัฒนาช่องทางตลาดออนไลน์เพื่อความยั่งยืนในระยะยาว
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
1. เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ลงตีพิมพ์ในวารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรง ซึ่งกองบรรณาธิการวารสาร ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ
2. บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ กองบรรณาธิการไม่สงวนสิทธิ์ในการคัดลอกบทความเพื่อการศึกษา แต่ให้อ้างอิงแหล่งที่มาให้ครบถ้วนสมบูรณ์
เอกสารอ้างอิง
การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย, “Thailand welcomes over 35 million visitors in 2024: A milestone paving the way for 2025,” TAT Newsroom, 28 ธ.ค. 2567. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: https://www.tatnews.org (เข้าถึง: 15 ม.ค. 2568).
ธนาคารแห่งประเทศไทย, Monetary Policy Report Q2/2024 – Box 1: The outlook for tourist spending, ก.ค. 2567.
นิศา ชัชกุล, การจัดการธุรกิจของที่ระลึกในบริบทวัฒนธรรมท้องถิ่น. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2557.
เบญจา บุญสุภาพ, “แนวทางการพัฒนาการตลาดสินค้าที่ระลึกที่ผลิตจากผ้าพื้นเมืองในอำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี,” วารสารวิจัยสังคม, ปีที่ 17, ฉบับที่ 2, หน้า 45–58, 2557.
ลิขิต สายมณี, สุภาวดี ขจรไพศาล และสมชาย วงศ์เพ็ญ, “บรรจุภัณฑ์บอกเล่าเรื่องราว: กลยุทธ์สร้างคุณค่ารับรู้ให้ผลิตภัณฑ์ผ้าพื้นเมือง,” วารสารบริหารธุรกิจและนวัตกรรม, ปีที่ 15, ฉบับที่ 1, หน้า 112–128, 2566.
องค์การบริหารส่วนตำบลดวนใหญ่, ข้อมูลชุมชนบ้านดวนใหญ่, ศรีสะเกษ, 2567.
Bangkok Post, “Drive to promote Thai soft power heats up,” Bangkok Post, 10 Feb. 2025.
Bangkok Post, “Kingdom eyes B35m visitor mark,” Bangkok Post, 14 Dec. 2024.
C. Hsu, Y. Lin, and P. Kuo, “Function-weight ratio and purchase intention of cultural souvenirs,” International Journal of Hospitality & Tourism Management, vol. 42, pp. 55–64, 2023.
J. W. Creswell and V. L. Plano Clark, Designing and Conducting Mixed-Methods Research, 3rd ed. Thousand Oaks, CA, USA: SAGE, 2018.
L. Qiu, A. R. A. Rahman, and M. S. Dolah, “The role of souvenirs in enhancing local cultural sustainability: A systematic literature review,” Sustainability, vol. 16, no. 10, art. 3893, 2024.
N. Limsakul, K. Phukamchanoad, and S. Ruangsri, “Eco-localism and souvenir purchasing behaviour in lower Northeast Thailand,” Sustainability, vol. 15, no. 17, art. 12622, 2023.
P. Chaimankong and S. Kaewklang, “Universal product safety guidelines for Thai souvenirs,” Journal of Tourism Innovation, vol. 5, no. 1, pp. 1–14, 2024.
Q. Zhu and R. Rahman, “Authenticity in souvenir design integrating cultural features of Dunhuang’s mural heritage: A qualitative inquiry,” Humanities & Social Sciences Communications, vol. 12, art. 403, 2025.
Reuters, “Thailand foreign visitors down 4.6 % y/y so far in 2025,” 1 Jul. 2025. [Online]. Available: https://www.reuters.com (accessed 20 Jul. 2025).
Thailand Convention and Exhibition Bureau, “TCEB launches ‘MICE Premium’ enhancing value of local identities,” Business Events Thailand, 15 Sep. 2022.
V. Braun and V. Clarke, “Using thematic analysis in psychology,” Qualitative Research in Psychology, vol. 3, no. 2, pp. 77–101, 2006.
Y. Teoh and K. Wong, “Price presentation and its effect on tourist trust in souvenir markets,” Asia Pacific Journal of Marketing & Logistics, vol. 34, no. 8, pp. 1919–1938, 2022.
Z. Y. Duan, S. K. Tan, S. W. Choon, and M. Y. Zhang, “Crafting a place-based souvenir for sustaining cultural heritage,” Heliyon, vol. 9, no. 5, e15761, 2023.
