ออกแบบพิพิธภัณฑ์การจัดการทรัพยากรน้ำตามแนวพระราชดำริฯ ด้วยวิธีการออกแบบปรากฏการณ์น้ำ (Designing a water resources management museum based on the royal initiative using water phenomenon design methods)

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและทดลองออกแบบพิพิธภัณฑ์การจัดการทรัพยากรน้ำตามแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ด้วยวิธีการออกแบบปรากฏการณ์น้ำในงานสถาปัตยกรรม ด้วยความเชื่อที่ว่า “พิพิธภัณฑ์น้ำควรใช้น้ำในการสื่อสารเรื่องราวมากกว่าการเรียนรู้น้ำจากบอร์ดนิทรรศการ” โดยมีขั้นตอนในการศึกษา คือ 1) ศึกษาแนวพระราชดำริฯ ตีความและนำเสนอหัวข้อการจัดแสดง (content) และการเล่าเรื่อง (storytelling) 2) ศึกษาการออกแบบปรากฏการณ์น้ำเพื่อนำเสนอแนวทางในการออกแบบพื้นที่ (approach) 3) วิเคราะห์สถานที่ตั้ง กลุ่มผู้ใช้งาน บทบาทหน้าที่ กิจกรรม ความต้องการพื้นที่ใช้สอยและกฎหมายที่เกี่ยวข้อง เพื่อนำเสนอรายละเอียดในการออกแบบ (programming) และ 4) กำหนดแนวคิด สร้างกระบวนการออกแบบเพื่อนำเสนอพิพิธภัณฑ์การจัดการทรัพยากรน้ำฯ ในรูปแบบสถาปัตยกรรมไทยร่วมสมัยในพื้นที่บริเวณด้านทิศตะวันออกของอ่างเก็บน้ำคลองโบด ตำบลเขาพระ อำเภอเมือง จังหวัดนครนายก ผลลัพธ์ที่ได้ คือ พิพิธภัณฑ์ที่สร้างการรับรู้น้ำในมิติต่าง ๆ ที่สอดคล้องกับสาระสำคัญของโครงการและมีความสัมพันธ์กับบริบทของสถานที่ เป็นพื้นที่ให้บริการที่เป็นส่วนหนึ่งของชุมชน การศึกษานี้จึงเป็นการทดลองเพื่อแสดงให้เห็นทางเลือกในการพัฒนาการออกแบบพิพิธภัณฑ์ให้ขยายคุณค่าไปมากกว่าการเป็นสถานที่ให้ความรู้ แต่ยังสามารถเป็นสถานที่สร้างแรงบันดาลใจและสร้างประสบการณ์พิเศษให้แก่ผู้ใช้งาน

The purpose of this research is to study and experiment with the design of a water resources management museum based on the royal initiative of His Majesty King Rama IX. This study employs methods for designing water phenomena in architecture, operating under the belief that a “Water Museum” should utilize water to communicate stories rather than relying solely on exhibition boards for educational purposes. The research process is structured into four steps: 1) Study of Royal Initiatives, which involves interpreting and presenting exhibition content and storytelling techniques; 2) Study of the Design of Water Phenomena, focusing on guidelines for designing spatial environments that effectively convey the intended messages; 3) Contextual Analysis, where the location, user groups, roles, activities, spatial requirements, and relevant regulations are analyzed to inform design details; and 4) Conceptualization and Design Process, aimed at creating a design for a water resources management museum that reflects contemporary Thai architecture in the eastern area of the Klong Bod Reservoir, Khau Phra Subdistrict, Mueang District, Nakhon Nayok Province. The result of the research is a museum that fosters multidimensional perceptions of water, aligning with the project’s essence and the context of its location. The study thus serves as an experiment to demonstrate options for developing museum design that extend its value beyond merely being a place of knowledge, but can also be a source of inspiration and create special experiences for users.