การบริหารจัดการระบบชลประทานเชิงพุทธบูรณาการ : กรณีศึกษาโครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

     การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาแนวคิดเกี่ยวกับการบริหารจัดการตามหลักพระพุทธศาสนา 2) เพื่อศึกษาแนวคิดและวิธีการบริหารจัดการระบบชลประทานในเขตโครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาแม่แตง และ 3) เพื่อพัฒนาให้ได้รูปแบบการบริหารจัดการระบบชลประทาน เชิงพุทธบูรณาการ โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ จากเอกสารและการสัมภาษณ์เชิงลึกกับพระสงฆ์ เจ้าหน้าที่  ผู้นำท้องถิ่น และนักวิชาการ ส่วนการวิจัยเชิงปริมาณ ใช้รูปแบบการวิจัยเชิงสำรวจ โดยกำหนดกลุ่มตัวอย่างเป็นเจ้าหน้าที่ และกลุ่มผู้ใช้น้ำ รวมทั้งสิ้น 135 คน ใช้วิธีการเลือกแบบเจาะจง และวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิตพื้นฐาน ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ยเลขคณิต และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน เพื่อพรรณนาข้อมูล จากผลการศึกษา มีดังนี้
     การวิจัยเชิงคุณภาพ พบว่า แนวคิดการบริหารจัดการทางพระพุทธศาสนา ซึ่งสามารถนำไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนตลอดไปได้โดยให้ความสำคัญในด้านของการบริหารจัดการตน คน งาน และสิ่งแวดล้อม ส่วนแนวคิดและวิธีการบริหารจัดการระบบชลประทานในเขตโครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาแม่แตง ที่ได้นำการบริหารจัดการระบบการพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการชลประทานภาครัฐและการบริหารจัดการชลประทานระบบเหมืองฝายร่วมกับวัฒนธรรมประเพณี วิถีชุมชนของล้านนามาใช้ ซึ่งเป็นการยึดคติความเชื่อรากฐานดั้งเดิมของคนในชุมชน แบบฉันท์พี่น้องเครือญาติ ที่นำไปสู่ความร่วมมือในระบบเหมืองฝายที่ทุกคนรู้สึกได้ถึงความเป็นเจ้าของร่วมกัน
     การวิจัยเชิงปริมาณ จากข้อมูลการศึกษาวิจัยตั้งแต่ ปี 2552 – 2555 พบว่า ค่าประสิทธิภาพการชลประทานของโครงการฯ ค่าประสิทธิผล และค่าความพึงพอใจในการมีส่วนร่วมมีแนวโน้มสูงขึ้น ดังนั้นการบริหารระบบชลประทานเชิงพุทธบูรณาการ ของโครงการฯ แม่แตง ในรูปแบบที่พัฒนาเป็น หยี โมเดล  (YEE Model) จึงเกิดรูปแบบที่เหมาะสมสำหรับการประยุกต์เพื่อพัฒนาประสิทธิภาพการบริหารจัดการ ซึ่งการบริหารจัดการระบบชลประทานที่ดีควรมีการประสานบูรณาการของหลักศาสนา วัฒนธรรมประเพณี และการบริหารจัดการภาครัฐ ที่ทุกฝ่ายควรเห็นความสำคัญและปฏิบัติอย่างต่อเนื่องจริงจัง