การพัฒนารูปแบบการจัดการศึกษาโดย กศน.ตำบล เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุเขตชานเมืองในจังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

    การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) พัฒนารูปแบบการจัดการศึกษา โดย กศน.ตำบล เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุเขตชานเมืองในจังหวัดเชียงใหม่ (2) พัฒนาครู กศน.ตำบล ด้านความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรม/การปฏิบัติ ในการจัดการศึกษาเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุของ กศน.ตำบล (3) ทดสอบและเปรียบเทียบผลการประเมินคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมในสังกัด กศน.อำเภอหางดงด้านความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรม/ปฏิบัติ เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุเขตชานเมืองในจังหวัดเชียงใหม่
       ในการวิจัย ผู้วิจัยได้กำหนดศึกษาเป็น 2 ระยะ  โดยระยะที่ 1 เป็นการศึกษาวิจัยเอกสาร แนวคิด ทฤษฎีที่เกี่ยวข้องและกรณีตัวอย่าง กศน.ตำบล ที่ประสบความสำเร็จในการจัดการเรียนรู้เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ  โดยการสัมภาษณ์เชิงลึก ผู้อำนวยการศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอ นายกเทศมนตรีเทศบาลตำบล ครู กศน.ตำบล เจ้าหน้าที่งานส่งเสริมสวัสดิการชุมชน และ องค์การบริหารส่วนตำบล จำนวน 15 คน และสนทนากลุ่มเจาะจงผู้สูงอายุ จำนวน 60 คน แล้วนำข้อมูลมาวิเคราะห์องค์ประกอบ พัฒนาเป็นรูปแบบจัดการศึกษาเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุและพัฒนาหลักสูตรการอบรมครู กศน.ตำบล ผลการศึกษา พบว่า รูปแบบการจัดการศึกษา มีองค์ประกอบคือ กศน.ตำบล กลุ่มเป้าหมายผู้สูงอายุ ภาคีเครือข่าย โครงสร้างการทำงานระดับอำเภอและระดับตำบล งบประมาณ รูปแบบหลักสูตรโครงการ/กิจกรรมและตัวชี้วัดคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ สำหรับระยะที่ 2 เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง (Quasi Experimental Research) ได้แก่ 1) การฝึกอบรมครู กลุ่มทดลอง จำนวน 2 คน โดยให้ความรู้พื้นฐานทั่วไปเกี่ยวกับผู้สูงอายุ การพาไปทัศนศึกษาดูงาน และให้ฝึกปฏิบัติกับผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพผู้สูงอายุ วิทยากรกระบวนการ และการฝึกปฏิบัติด้วยตนเองจากสถานการณ์จริง และคู่มือการพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ วิเคราะห์ข้อมูลโดยหาค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย เปรียบเทียบคะแนนก่อนการอบรมและภายหลังการอบรม พบว่า ครูมีคะแนนด้านความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรม/การปฏิบัติ สูงกว่าก่อนการอบรม 2) ทดสอบและเปรียบเทียบผลการประเมินคุณภาพชีวิตของกลุ่มผู้สูงอายุกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมในสังกัด กศน.อำเภอหางดง ในการจัดการเรียนรู้เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ โดยทดลองใช้รูปแบบการจัดการศึกษาฯ ที่ได้พัฒนาขึ้นกับผู้สูงอายุของ กศน.ตำบล กลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม จำนวน 115 คน แล้วนำผลการทดลองมาเปรียบเทียบผลระหว่างก่อนการทดลองและภายหลังการทดลอง วิเคราะห์ข้อมูลโดยหาค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ ค่า t-test พบว่า ผู้สูงอายุทั้งกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมก่อนเข้าร่วมกิจกรรมตามรูปแบบการจัดการศึกษาฯ  ในด้านความรู้ มีคะแนนเฉลี่ยไม่แตกต่างกัน ส่วนด้านทัศนคติ และด้านพฤติกรรม/การปฏิบัติ  มีคะแนนเฉลี่ยแตกต่างกัน แต่หลังจากการเข้าร่วมกิจกรรมตามรูปแบบการจัดการศึกษาฯ ปรากฏว่า ผู้สูงอายุในกลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ย ด้านความรู้ ด้านทัศนคติ และด้านพฤติกรรม/การปฏิบัติสูงกว่าเดิม และสูงกว่ากลุ่มควบคุมที่ไม่ได้เข้าร่วมกิจกรรม