ตำนานท้าวปาจิตกับนางอรพิมในมิติประวัติศาสตร์ท้องถิ่นกับการสร้างชุดความรู้ของผู้คนในดินแดนอีสานใต้

บทคัดย่อ

บทความเรื่องตำนานท้าวปาจิตกับนางอรพิมในมิติประวัติศาสตร์ท้องถิ่น กับการสร้างชุดความรู้ของผู้คนในดินแดนอีสานใต้ มีวัตถุประสงค์ที่เป็นสาระสำคัญอยู่ 2 ประการคือ ประการแรก เพื่อต้องการศึกษาแก่นของตำนานเรื่องท้าวปาจิตกับนางอรพิมตามการรับรู้ของผู้คนในดินแดนอีสานใต้ และประการที่สอง เพื่อต้องการศึกษาชุดความรู้จากตำนานท้าวปาจิตกับนางอรพิมในสถานะที่เป็นทุนทางสังคมวัฒนธรรมของชุมชนในท้องถิ่นอีสานใต้ โดยใช้วิธีการศึกษาด้วยวิธีการประวัติศาสตร์ท้องถิ่นจากมุมมองด้านตำนานประวัติศาสตร์

ผลการศึกษาพบว่า แก่นของตำนานท้าวปาจิตกับนางอรพิม มีที่มาจากประวัติการมีอยู่ของผู้คนและการตั้งบ้านเมืองที่ย้อนอดีตไปอย่างยาวไกล ที่ปราชญ์ชาวบ้านในดินแดนอีสานใต้นำมาดัดแปลง เพื่อต้องการเชื่อมโยงความเป็นอดีตของชุมชนในอีสานใต้ให้เข้ากับเหตุการณ์ในปัจจุบัน กับทั้งยังได้นำสถานที่บ้านเมือง และแหล่งโบราณสถานหลาย ๆ แห่งในอาณาบริเวณอีสานใต้ไปใช้เป็นฉากของเรื่องในตำนานท้าวปาจิตกับนางอรพิม ส่วนในมิติด้านสังคมวัฒนธรรมนั้น ได้มีการนำเหตุการณ์ในตำนานท้าวปาจิตกับนางอรพิมไปเป็นชื่อเรียกสถานที่ในลักษณะที่เรียกว่าตำนานชื่อบ้านนามเมืองในหลาย ๆ พื้นที่ของดินแดนอีสานใต้ที่ใช้เรียกขานสืบมาจนถึงปัจจุบัน อีกทั้งยังมีการนำโครงเรื่องจากตำนานท้าวปาจิตกับนางอรพิมไปจัดกระทำให้เป็นทรัพยากรเพื่อการท่องเที่ยวด้วยการจัดแสดงแสง-เสียงในลักษณะของละครเพลงในงานเทศกาลเที่ยวพิมายอีกด้วย