กระบวนการถ่ายทอดการสื่อสารแบบเครือข่ายจากพันธมิตรภาคธุรกิจสู่พันธมิตรภาคการศึกษา

บทคัดย่อ

          งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการถ่ายทอด ปัจจัยแห่งความสำเร็จ และปัจจัยที่เป็นอุปสรรคในการสื่อสารแบบเครือข่ายจากพันธมิตรภาคธุรกิจสู่พันธมิตรภาคการศึกษาโดยใช้วิธีการวิเคราะห์เอกสาร (Document Analysis) การสังเกตแบบมีส่วนร่วม (Participatory Observation) และการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) ผู้นำความคิด (Opinion Leader) สมาชิกของเครือข่ายในระดับ Key Informants จำนวน 15 คน โดยออกแบบคำถามเป็น 5 ประเด็นหลัก คือ 1) กระบวนการสื่อสาร S-M-C-R 2) การวิเคราะห์เครือข่าย 3) กระบวนการถ่ายทอด 4) ปัจจัยแห่งความสำเร็จ 5) ปัจจัยที่เป็นอุปสรรค

          ผลการวิจัยจากการวิเคราะห์เอกสารพบว่า องค์กรธุรกิจร้านสะดวกซื้อมีการนำการสื่อสารแบบเครือข่ายมาใช้อย่างเป็นรูปธรรมในรูปแบบของการจัดตั้งสำนักบริหารเครือข่ายทางธุรกิจ (Office of Business Networking Management) และได้ถ่ายทอดเครือข่ายพันธมิตรภาคธุรกิจมาสู่พันธมิตรภาคการศึกษาให้แก่มหาวิทยาลัยแห่งองค์กรธุรกิจ (Corporate University) ผู้วิจัยจึงเลือกศึกษากระบวนการถ่ายทอดการสื่อสารแบบเครือข่ายของทั้งสององค์กรตามประเด็นหลักข้างต้น ผลการศึกษาจากการสังเกตแบบมีส่วนร่วมและการสัมภาษณ์เชิงลึก พบว่า 1) กระบวนการสื่อสาร S-M-C-R สำนักบริหารเครือข่ายทางธุรกิจ ขององค์กรธุรกิจร้านสะดวกซื้อ อยู่ในฐานะของ “ผู้ส่งหรือผู้ถ่ายทอด” และหน่วยงานเครือข่ายของมหาวิทยาลัยองค์กรธุรกิจ อยู่ในฐานะของ “ผู้รับหรือผู้รับการถ่ายทอด” โดยใช้เนื้อหาการสื่อสารในการแนะนำหน่วยงานและองค์กรให้เป็นที่รู้จักเพื่อนำไปสู่การสร้างสัมพันธ์และสร้างโอกาสความร่วมมือในอนาคตกับพันธมิตรในเครือข่าย โดยใช้ช่องทางการสื่อสารผ่านเครื่องมือต่างๆ อาทิเช่น อีเมล โทรศัพท์ สื่อสังคม (Social media) เพื่อไปสู่ช่องทางหลัก คือ การพบปะหารือกัน 2) การวิเคราะห์เครือข่าย มีการแบ่งเขตรับผิดชอบสมาชิกในเครือข่ายตามประเภทธุรกิจ พื้นที่และขนาดขององค์กร โดยมีเป้าหมายในการสร้างสัมพันธ์อันดีกับสมาชิกในเครือข่ายเพื่ออำนวยความสะดวกในการดำเนินงานให้เป็นไปโดยราบรื่น โดยใช้ประเภทการสื่อสารแบบมีศูนย์กลาง (Centralized) และไม่มีศูนย์กลาง (Decentralized) ทั้งแบบเป็นทางการและไม่เป็นทางการ ด้านรูปแบบการสื่อสารมีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้และใช้ทรัพยากรร่วมกันอย่างสม่ำเสมอ มีความใกล้ชิดสนิทสนมกับสมาชิกของเครือข่ายในระดับที่แตกต่างกันผ่านกิจกรรมหลายรูปแบบ อาทิเช่น การจัดประชุม สัมมนา สังสรรค์ และการดูงานในประเทศและต่างประเทศ 3) กระบวนการถ่ายทอดเครือข่าย แบ่งการศึกษาออกเป็น 4 ระยะ คือ ระยะการสร้างเครือข่าย (Build) ขยาย (Extend) การเคลื่อนไหวของเครือข่าย (Movement) การธำรงรักษาเครือข่าย (Maintain) โดยพบว่าระยะการสร้างเครือข่ายเป็นระยะที่มีความยากที่สุดและการทำให้เกิดผลจากความร่วมมือกันเป็นสิ่งที่ท้าทาย

          กระบวนการถ่ายทอดสามารถสรุปโดยย่อได้เป็น 15 ขั้นตอน คือ การตอบสนองนโยบายขององค์กรโดยการสรรหาเครือข่ายที่เกี่ยวข้องและบุคลากรที่มีบุคลิกภาพและความสามารถที่เหมาะสมในการทำงานด้านเครือข่าย มีการจัดตั้งหน่วยงานด้านเครือข่ายภาคธุรกิจและการศึกษาเพื่อทำหน้าที่สอดประสานกันโดยใช้การสื่อสารเป็นเครื่องมือหลัก มีผู้ถ่ายทอดเครือข่ายให้ข้อมูลและแนะนำผู้รับการถ่ายทอดให้แก่พันธมิตรของเครือข่าย สรุปและติดตามผลร่วมกัน รวมถึงมีการจัดกิจกรรมเพื่อรักษาความสัมพันธ์อย่างต่อเนื่องและยั่งยืน 4) ปัจจัยความสำเร็จ คือ ผู้นำที่ให้การสนับสนุนด้านนโยบาย กำลังคน ทุนทรัพย์ และเวลา 5) ปัจจัยที่เป็นอุปสรรค คือ คน (บุคลากร) ที่เป็นกลไกสำคัญในการสื่อสารแบบเครือข่าย เนื่องจากต้องมีความสามารถ ทำหน้าที่หลายอย่างและต้องอาศัยประสบการณ์ในการเชื่อมความสัมพันธ์ เจรจาต่อรอง รอบรู้ และเชื่อมโยงให้เกิดผล ซึ่งจะหาบุคคลที่มีคุณสมบัติครบถ้วนได้ค่อนข้างยาก

          ทั้งนี้ผลจากการวิจัยกระบวนการถ่ายทอดการสื่อสารแบบเครือข่ายจากพันธมิตรภาคธุรกิจสู่พันธมิตรภาคการศึกษาจะเป็นประโยชน์กับองค์กรอื่นๆ ในการลดความขัดแย้งภายในองค์กรและระหว่างองค์กรโดยการใช้การสื่อสารแบบเครือข่ายเป็นเครื่องมือในการสร้างความร่วมมืออันดีเพื่อพัฒนาสังคมและประเทศต่อไป

          This research is a qualitative research which aimed to study a transmission process, success factor, and failure factor in Network Communication from Business Alliances to Education Alliances. The research methodologies are Document Analysis, Participatory Observation and In-depth Interviews with 15 key informants of member alliances in both business and education sectors. The questions are divided into 5 major points which are 1) Communication Process S-M-C-R 2) Network Analysis 3) Transmission Process 4) Success factor 5) Failure factor

          The finding from a Document Analysis revealed that convenient store business Company applies concretely a network communication by establishing an Office of Business Networking Management and transfer from a Business Alliance to Education Alliance (Corporate University). The researcher selected to study a Transmission process of Network communication in both organizations as mentioned above points. The finding from a Participatory observation and In-depth Interview found that 1) Communication process S-M-C-R; an Office of Business Networking Management is as a “Sender” and Network Department of Corporate University is a “Receiver”. The message of communication is to introduce publicly an organization for a good relation and opportunity to a collaboration in future with network alliances. The major channel is a face - to - face meeting and using communication tools via e-mail, telephone, and social media. 2) Network analysis; the network are divided the responsibility based on type, size and location of business which aim to build a good relationship with alliances for facilitating a harmonize working together. This network apply 2 communication patterns which are centralized and decentralized in both formally and informally styles. The members in this network utilize and exchange regularly the resources. They have a different level of relationship through various activities such as meeting, seminar, social event, outing, and overseas trip. 3) Transmission process; it divided into 4 phases which are building, extend, movement, and maintaining network. Among these four phases, the finding revealed that a building phase is the most difficult one and starting a co-project is one of the challenges.

          The transmission processes are analyzed into 15 steps. It can be summarized from a starting point by finding the selected alliances and qualified staffs to response a corporate policy, set up the network department of both organizations, work together with clear understanding by using communication as a major tool. The sender provides a useful information and introduces the receiver to visit the alliance members together. Both teams follow up the network efficiency by setting up regular meeting and activities for a sustainable and continuous relationship with alliance members. 4) Success factor is “Leader” who is necessary to understand the importance of network by supporting a policy, manpower, budget, time to operate the network efficiently. 5) Failure factor is “Staff” who is a key person to drive a network but hardly found a qualified person. They are necessary to be able to work multi-tasking by linking, negotiating, coordinating, and well-equipped with knowledge and experiences.

          The finding of this research helps reducing the conflicts of Inter - Intra organization. This network communication will be one of beneficial tools for any organization and also it will help to develop society and country in future.